هفته نامه آیینه یزد

به اشتباه اعتراف کنیم، کلمات مبالغه آمیز نگوئیم

روز چهارم خردادماه 1359 فخرالدین حجازی نماینده اول مردم تهران در اولین دوره مجلس شورای اسلامی در حضور امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران سخنرانی خود را با جمله «بابی انت و امی» آغاز کرد و بقیه محتوای مطالب آن مرحوم در تجلیل از مقام والای امام بود.
در جلسه مذکور که با حضور نمایندگان مجلس شورای اسلامی به مناسبت اولین دوره مجلس تشکیل شده بود امام خمینی در ابتدای سخنان خود گفتند:
«من خوف این را دارم که مطالبی که آقای حجازی فرمودند درباره من، باورم بیاید. من خوف این را دارم که با این فرمایشات ایشان و امثال ایشان برای من یک غرور و انحطاطی پیش بیاید. من به خدای تبارک و تعالی پناه می‏برم از غرور. من اگر خودم را برای خودم نسبت به سایر انسانها یک مرتبتی قائل باشم، این انحطاط فکری است و انحطاط روحی. من در عین حال که از آقای حجازی تقدیر می‏کنم که ناطق برومندی است و متعهد، لکن گله می‏کنم که در حضور من مسائلی که ممکن است من باورم بیاید فرمودند»(1)
در سال 1366 در گردهمایی ائمه‌ی جمعه‌ی سراسر کشور و اعضای دبیرخانه مرکزی در حضور امام خمینی، مرحوم آیت‌ا... مشکینی رئیس وقت مجلس خبرگان در تجلیل از امام چنین گفت:
«....امام بزرگوار، مرجع اعظم تقلید شیعیان، رهبر عظیم‌الشأن مسلمانان، پناه مستضعفان جهان، علیک منّا سلام‌ا... ابداً ما بقیت....»(2)
امام در ابتدای سخنان خود گفتند:
«من قبلا از آقای مشکینی گله کنم: ما آن قدری که گرفتار به نفس خودمان هستیم کافی است، دیگر مسائلی نفرمایید که انباشته بشود در نفوس ما و ما را به عقب برگرداند. شما دعا کنید که آدم بشویم، دعا کنید که حتی به همین ظواهر اسلام عمل بکنیم. ما که دستمان به آن بواطن نمی‌رسد، لااقل به این ظواهر عمل بکنیم.
من زاید می‌دانم که در خدمت آقایان که هستم، مطلبی بگویم. من دعا می‌کنم و بنایم هم بر این است که به دعا کفایت کنم. من دعا می‌کنم که خداوند تبارک و تعالی ما را ازقید و بند نفس اماره نجات بدهد. من عرض می‌کنم که خداوندا، ما گرفتار هستیم؛ گرفتاردر دست خودمان هستیم؛ گرفتار به نفوس خودمان هستیم.»(3)
مقام معظم رهبری در خطبه نماز جمعه تهران در سال 1375 پیرامون مقام نورانی و قدسی مظهر عدل و عدالت پیشوای شیعیان مولای متقیان حضرت علی (ع) گفتند:« نمی‌شود فقط به زبان گفت "امیرالمومنین، علی" و اظهار عشق و علاقه کرد، اما در عمل با رفتار او و با درسی که با زبان و در عمل خود به ما داده است، مخالفت کرد، بنده و امثال بنده که کارگزاران حکومتیم وظیفه‌مان سنگین تر است، چون ما باید عمل کنیم و از آن راهی که او رفته است برویم. ممکن است بعضی بگویند: شما کجا، امیرالمومنین کجا، قدرت او، توانایی او، ایمان او، صبر او، آن استخوان بندی مستحکم روحی او، اینها کجا، شما کجا؟ این حرف البته درست است، ما هیچکداممان قابل مقایسه با او نیستیم، نمی‌شود گفت او بهتر است، او بالاتر است و ما پایین‌تریم، نه، اصلا این مقایسه غلط است، او در اوج فلک است و ما در خاک تیره، دور خودمان می‌چرخیم. فاصله‌ها خیلی زیاد است، اما جهت‌گیری را می‌شود انتخاب کرد، یعنی ما باید خودمان را به آن سمت و به آن هدفی که او نشان می‌داد، نزدیک کنیم»(4)
«اگر کسی در مقابل جوانان ادّعا کند و بگوید نظام اسلامی ما هیچ عیبی ندارد و همان قالبی را که اسلام خواسته، ما پیاده می‏کنیم، گزاف گفته است. به ‏هیچ‏ وجه این‏طور نیست. خود ما انسانهای ضعیفی هستیم. وقتی کسانی اسم مبارک امیرالمؤمنین (علیه‏السّلام) یا اسم مبارک ولیّ‏عصر (روحی‏فداه) را می‏آورند، بعد اسم ما را هم دنبالش می‏آورند، بنده تنم می‏لرزد. آن حقایق نور مطلق، با ما که غرق در ظلمتیم، بسیار فاصله دارند. ما گیاه همین فضای آلوده دنیای امروزیم؛ ما کجا، کمترین و کوچکترین شاگردان آنها کجا؟ ما کجا و قنبرِ آنها کجا؟ ما کجا و آن غلام حبشیِ فداشده در کربلای امام حسین (علیه‏السّلام) کجا؟ ما خاک پای آن غلام هم محسوب نمی‏شویم. اما آنچه که حقیقت است، این است که ما به عنوان مسلمانانی که راهمان را شناخته‏ایم، تصمیم خود را گرفته‏ایم و نیروی خود را برای این راه گذاشته‏ایم؛ با همه وجود در این راه حرکت می‏کنیم و ادامه خواهیم داد. نواقصی در کار ما وجود دارد؛ همه این نواقص هم قابل حلّ است. البته وقتی این نواقص را حل کنیم، این‏طور نیست که به غایت مطلوب رسیده‏ایم؛ نه، راه کمال تمام ‏نشدنی است. در این جاده‏ای که ما حرکت می‏کنیم، هر کیلومتر به کیلومترِ آن توقّف ممنوع است؛ نباید توقف کرد؛ همچنان باید جلو رفت. بسیاری از مشکلات کنونی که ملت و کشور ما با آنها دست به گریبان است، قابل حلّ است.»(5)
مقام رهبری چندین ماه پیش در جمع فرماندهان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و همچنین در سفر اخیرشان به نوشهر و هفته گذشته در خراسان شمالی به مناسبت هایی مردم و مسئولان و نیروهای انتظامی را از بکار بردن جملات و کلمات مبالغه آمیز درباره خود برحذر داشتند.
و از جمله در نوشهر تاکید کردند: «من به شما عرض می‌کنم، به همه هم این را می‌گویم و گفته‌ام و تکرار می‌کنم: مبادا آن صفاتی، خصالی، مناقبی که متناسب با وجود ولی‌عصر ارواحنافداه هست، این‌ها را تنزل بدهیم در سطح انسان‌های کوچک و ناقصی مثل این حقیر و امثال این حقیر.....»(6)
علما و مراجع شیعه برآنند اگر فقیهی برای یافتن حکم خدا بکوشد و آن را به دست آورد، دو پاداش دارد: یک پاداش برای اینکه حکم خدا را به دست آورده و پاداش دیگر برای اینکه کوشش نموده و زحمت کشیده است. اما اگر وی بکوشد و به حکم خدا دست نیابد و خطا کند، باز هم پاداش دارد؛ ولی یک پاداش. زیرا وی سعی خود را کرده است و زحمت کشیده و همین کافی است که خداوند یک پاداش بدو دهد. ( اِنَّ لِلمُصیبِ اَجرَینَ و لِلمُخطئ اجراً واحدا)(7)
«شیخ صدوق، بر خلاف مشهور، گفته است: قنوت در نماز واجب است و صلوات جزء تشهد نیست. اما کسی نگفت که وی نماز مردم را خراب کرده است.
سیدمرتضی، بر خلاف مشهور، گفته است: اگر در وضو دست‌ها از پایین به بالا شسته شود، صحیح است. اما کسی نگفت که وی سنی زده است.
آیت ا... سید محسن حکیم، بر خلاف مشهور، گفته است: کافران اهل کتاب پاک هستند. اما کسی نگفت که وی کافر زده است.
شیخ طوسی، بر خلاف مشهور، گفته است: ربا در معدود نیست و اختصاص به مکیل و موزون «اندازه و وزن» دارد. اما کسی نگفت که وی ربا را حلال کرده است.
آیت ا. .. سید محمد تقی خوانساری و آیت ا... سید یونس اردبیلی بر خلاف مشهور، گفته‌اند: خرید بلیط بخت آزمایی جایز است. اما کسی نگفت که آنها قمار را حلال کردند.
از این گونه فتواهای خلاف مشهور کم نیست؛ اما هیچ مخالفی نگفت که فلان فقیه حکم خدا را زیر پا نهاده است. حداکثر سخنی که در برابر این نظریات می‌گفتند، این بود که ((قول شاذ و نادر است)).» (8)
در اجتماع اعتراف به اشتباه لازمه یک فرهنگ مهم و ضروری در جامعه است و این می‌طلبد که علما و خطبا و مربیان و معلمان و مسئولان ارشد اجرایی در هر شهر و دیار و استان در این زمینه پیش قدم تر از دیگران باشند. مسئولان و دولتمردان اگر در انجام وظیفه‌ای که بر عهده آنها گذاشته شده است در اثر سهل انگاری مرتکب تقصیر و یا قصوری گردیدند باید شجاعانه و با شهامت مسئولیت را به عهده بگیرند.
مردم بارها شاهد بوده‌اند که در اثر رعایت نکردن مقررات و ضوابط و یا عدم صداقت و پاکی بعضی از مدیران و مسئولان، هواپیمایی سقوط می‌کند، قطاری از ریل خارج می‌شود، اتومبیلی در دره سقوط می‌کند، دهنه پل یا سقف پروژه‌ای هنوز تحویل داده نشده خراب می‌شود، معدنی فرو می‌ریزد و در نهایت جان دهها نفر را می‌گیرد و چه بسیار خانواده‌هایی را در مکان و منطقه‌ای عزادار می‌کند یا در محیط مقدس شرکت و اداره و دانشگاهی فساد اخلاقی صورت می‌گیرد و یا در اثر سوء مدیریت و ناکارآمدی و ضعف بعضی از مدیران مشکلات عدیده‌ای برای مردم شهر و استان و کشور پدید می‌آید. کسی هم حاضر به پذیرش اشتباهی که مرتکب شده نیست بلکه علناً ‌و رسماً گناه را به گردن دیگران و احیاناً‌ فردی که جانش را در آن حادثه از دست داده می‌اندازند. مکرر دیده و شنیده‌ایم که عده‌ای از مدیران و یا عوامل آنها جلسات تودیع و معارفه تشکیل می‌دهند و دهها میلیون تومان هزینه تهیه کلیپ‌ها و فیلم‌های متعدد و مختلف می‌نمایند امور روز مره اداره و نهاد و سازمانی را تعطیل و جلسه‌ای حتی حدود 4 ساعت برگزار می‌کنند تا مردم بدانند مدیری رفته و دیگری به جای او نشسته است در محافل و جلساتی این چنینی مجریانی که اداره آن را به عهده می‌گیرند بنا به عادتی که دارند تعریف و تمجیدهای فراوان می‌کنند.
البته در ازای دریافت پول آن هم در مواقعی بیش از صدها هزار تومان برای یک جلسه و در ازای گفتن جملاتی سراسر مبالغه و اغراق‌ به گونه‌ای وانمود می‌گردد که همه حضار یک چشمشان گریان و چشم دیگرشان خندان است و گاهی هم با خواندن آیه‌ای از قران حاضران را سرگرم می‌کنند یعنی فردی را که آمده بدون اینکه از کار او اطلاعی داشته باشند می‌گویند خداوند کسی را که جایگزین می‌کند یا همانند نفر قبلی است یا بهتر از او.
در اسلام به مومنان و مسلمانان تاکید شده است که باید از زحمات و تلاش‌های افراد حتی به صورت مکرر قدردانی و ستایش به عمل آید. زیرا« یادآوری کارهای ارزشمند، شجاعان را برمی‌انگیزاند و ترسوها را به تلاش وا می‌دارد».9
یا اگر فردی از خلق خدا تشکر نکند همانند آن است که در درگاه الهی سپاسگزاری ننموده اما اسلام پیروان خود را از تملق گویی و چاپلوسی و مدح بی‌جا بر حذر داشته و پیامبر گرامی حضرت محمدمصطفی (ص) فرموده است:« بر چهره متملقان و چاپلوسان خاک بیفشانید».(10)

مدیر مسئول

پی نوشت ها:
1- «صحیفه امام خمینی (ره)»، جلد 12، صفحه 343
2- خبرآنلاین 5/7/91
3- «صحیفه امام خمینی (ره) »، جلد 20، صفحه 394
4- فرازی از بیانات مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه تهران مورخ 12/11/1375
5- بخشی از بیانات مقام رهبری در اجتماع بزرگ مردم اصفهان 8/8/1380
6-پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری به نقل از خبر آنلاین
7- « ما همه برادریم»، محمد اسفندیاری، صفحه 53
8- همان، صفحه 54-55-56
9- «نهج‌البلاغه»، نامه 53، فرازی از فرمان مولای متقیان حضرت علی (ع) به مالک اشتر
10- «نهج‌الفصاحه»، مترجم و گردآورنده ابوالقاسم پاینده، صفحه 16