هفته نامه آیینه یزد

رفتار شهید آیت ا... صدوقی با منتقدان و مخالفان

در شماره گذشته طی مقاله‌ای تحت عنوان «لغو مراسم سخنرانی، با رفتاری غیرقانونی» یادآوری گردید در صورتیکه احزاب و گروههای مورد تائید نظام جمهوری اسلامی از مقامات ذی صلاح اجازه تشکیل گردهمایی و همایش داشته باشند نباید عده‌ای‌به خود حق بدهند با تجمع و یا به هر طریق دیگر جلسه را بهم زده یا در برگزاری آن اخلال نمایند. در این ستون مناسب دیدم درباره آزادی انتقاد و حق نظارت با نقل مواردی از بزرگان دین و ائمه اطهار(ع) و به دنبال آن دو نمونه از رویدادهایی که در اوایل انقلاب در یزد اتفاق افتاده جهت اطلاع خوانندگان آیینه درج گردد.
«یکی از حقوقی که حضرت علی(ع) در سخنان خویش به آن اشاره می‌کند، حق نصیحت و خیرخواهی است. از این حق به عنوان اولین حق یاد می‌کنیم زیرا شاید بتوان گفت تا حاکمی خیرخواه مردم نباشد هرگز نمی‌تواند سایر حقوق مردم را رعایت کند. اگر حاکمی همچنان شاهد اشتباه مردمانش باشد و اصلاح دین و دنیای آنها برای او ارزش و ماهیتی نداشته و سعی و تلاش برای آنها نکند، مطمئناً این فرد، فردی است که به مردم جامعه فقط به دید ابزار نگاه می‌کند که او را به هدف خویش می‌رسانند... لذا حاکم اسلامی با توجه به مسئولیت خطیر و بزرگی که بر عهده دارد، لازم است به سان پدری مهربان نسبت به فرزند دلبند خود خیرخواه جامعه اسلامی باشد و با اشرافی که به مسائل سیاسی و اجتماعی دارد، آنان را به صراط مستقیم هدایت نماید و خیر و صلاح جامعه را بیان کند. حضرت علی(ع) در خطبه 34 به عنوان نخستین حق مردم به خود به عنوان حاکم جامعه اسلامی می‌فرماید:«فأمّا حقّکم عَلَیَّ فالنَّصیحةُ لَکُم»: اما حق شما بر من آن است که از نصیحت و خیرخواهی شما دریغ نورزم...او همیشه سیاست‌های خود را برای مردم تشریح می‌کرد تا مردم با آگاهی کامل آن را تأیید کرده و اظهارنظر کنند. آزادی انتقاد و رفتار حضرت با مخالفان سیاسی: حقوق مردم تنها در انتخاب حکومت و حاکم و تشکیل حکومت دینی منحصر نیست. مردم صاحب امانت و حق شمرده می‌شوند؛ از حق نظارت و انتقاد برخوردارند و می‌توانند در صورت تخلف حکمرانان از موازین تعیین شده و سودمند نیفتادن نظارت و انتقاد در مسیر برکناری حاکم گام بردارند... مشورت در اداره امور و پرهیز از خودرأیی، از موکدترین کارها در راه و رسم مدیریتی امام علی(ع) است. آن حضرت همچون رسول خدا(ص) با وجود برخورداری از مقام عصمت و طهارت، و با آنکه از نظر علم و دانش و عقل و خردمندی و تدبیر و سیاستمداری در مرتبه‌ای قرار داشت که او را از آرا و نظریات دیگران بی‌نیاز می‌ساخت اما پیوسته مشورت می‌کرد و به کارگزاران خود می‌آموخت که چنین کنند.»1
شهید آیت ا... دکتر سید محمد بهشتی با انتقاد از کسانی که حتی در برخوردهای اولیه، دیگران را از خود دور می‌کنند می‌گوید:« اکنون من با صراحت و قاطعیت می‌گویم هر کس دنباله رو علی(ع) است، نجات پیدا می‌کند، هیچ شکی هم در این ندارم. همچنین کلمه ولایت یعنی هم پیمانی، هر کس هم پیمان علی(ع) و حسین(ع) است نجات پیدا می‌کند، من شکی در این ندارم... عاشورای حسین(ع) را زنده نگه دارید، زنده‌ای که تحریف نشده باشد، در برخوردمان با مردمی که با خلوص نیت اما بدون هوشیاری کارهایی می‌کنند، با محبت برخورد کنیم، بیدارشان کنیم، بگوییم، برادر و خواهر مسلمان! ای برادرِ حسین(ع) دوست! ای خواهرِ حسین(ع) دوست! اگردوست حسین(ع) هستی درست دوستی کن، این دوستی را با هم پیمانی با ولایت همراه کن، با دنباله روی و تشیع همراه کن تا برای خودت و جامعه‌ات سرچشمه سعادت شود... عصر ما عصر روشنگری است، نمی‌گویم عصر کارهای دیگر و تلاش‌های دیگر نیست، ولی روشنگری، در مراحل نخستین و اساسی کوشش‌های یک مسلمان قرار دارد. من گاهی حتی از بعضی رفقای خیلی دوست داشتنی خودم دیده‌ام که کیفیت برخوردشان با کسانی که با آن‌ها هم عقیده نیستند، در همان مرحله اول آن‌ها را زده کرده است، اشتباه نکنید! شما باید در برخورد اولیه منطقی باشید تا آنها را به حسین(ع)، به مولا(ع) نزدیک تر کنید. آن‌ها را به خدا نزدیک تر کنید. نزدیکی به حسین(ع) واقعی و علی(ع) واقعی، خود به خود نزدیکی به خدا است. چون این‌ها راهی جز راه خدا ندارند. بکوشید تا اسلام، دین، تشیع، ولایت، حسین دوستی، عزاداری، همه این ها، به راستی «راه» باشد، تعهد بیاورد، مسیر مشخص کند تا دیگر از آنها به عنوان افیون جامعه نام برده نشود.»2
آیت ا... شهید صدوقی به عنوان عضو «‌مجلس بررسی نهایی قانون اساسی» ‌از یزد انتخاب شدند روز 19 آبان ماه 1358ه ش برابر با 19ذیحجه 1399 ه ق در جلسه ‌شصت و سوم که به ریاست مرحوم آیت ا... حسینعلی منتظری تشکیل گردید شهیدصدوقی در بیانات قبل از دستور در مخالفت با انتخاب زنان به عنوان نخست وزیر و رییس جمهور سخنانی ایراد نموده و از جمله گفتند:
«یکی از رفقا می‌گفت که همانطور که زن می‌تواند ولی صغیرش بشود پس می‌تواند رئیس جمهور هم بشود... آقای محترم از اولی که خشت دنیا را برپا گذاشتند این همه ساختمان و این همه قنات، این همه اختراعات تمامش به دست مرد بوده، در یزد ما قناتی است که یکصد و هفتاد متر طناب می‌خورد تا برسد به آب، تمام این قنوات که در حدود بیست و چهار هزار قنات در یزد وجود دارد آیا کلنگ کدامیک از این قناتها را زن زده است کدامیک از این ساختمانها را زن درست کرده؟ حالا چطور شد که پشت میز نشستن را حق داشته باشد ولی کارهای سنگین را حق نداشته باشد یعنی چه؟ اگر می‌خواهند دوش بدوش ما کار کنند بیایند همراه ما بنائی کنند و همراه ما قنات درست کنند و همراه ما کارهای دیگری بکنند، چطور کارهای سنگین برای ماست ولی نشستن پشت میز از آن آنها باشد،. .. پرورش مطالب جناب آقای صدوقی در مورد خواهران اگر چه یک بخشش درست بود ولی خیلی در آن موارد مورد تأیید همگان نیست به هر حال به اینصورت که اینجا صحبت کردند در مورد این خواهرانی که سهم بزرگی در انقلاب داشتند، صحیح نبود. رئیس (منتظری) - آقای صدوقی که فرمایشاتی فرمودند از هیچکدام از آقایان تصدیق نخواستند که شما حرفشان را تصدیق بکنید یا نه، ایشان مطالبی به نظرشان رسیده بود و فرمودند در عین حال ما همگی احترام به زنان قائل هستیم و اگر چنانچه گفته شد که در بعضی از مناصب زنها دخالت نکنند نه از باب این است که حقی از زن گرفته شود بلکه از جهت اینکه مسئولیت آن زیاد است و بار سنگین است و نمی‌خواهند که بار سنگین بر دوش خانم‌ها گذاشته شود والا حرمت زن‌ها محفوظ است و اصلا اگر زن‌ها نبودند مردها نبودند.»3
به دنبال این سخنرانی از طریق بعضی از رسانه‌ها انتقاداتی به عمل آمد و در مسجد حظیره یزد در جلسه‌ای که تشکیل شد عده‌ای از خانم‌ها که بیشتر دانش آموز و یا دانشجو بودند سئوالاتی مطرح و خواهان پاسخگویی آیت ا... صدوقی در این زمینه شدند. نویسنده این سطور در آن موقع در سمت مدیر کل آموزش و پرورش یزد خدمت می‌کرد، تلفنی اطلاع دادند که چند نفر اطراف کوچه منتهی به خانه یکی از معلمان مستقر شده و برای ساکنان کوچه و عابران مزاحمت ایجاد نموده‌اند چون مسائل مطرح شده در حظیره و طرح بعضی از سئوالات را از جانب خانم معلمی که ساکن در آن کوچه بود می‌دانند بلافاصله به بیت شهید صدوقی رفته و ماجرا را بازگو کردم. ایشان با صراحت فرمودند: خودت برو و با کسانی که در آنجا تجمع نموده‌اند بگو: فورا محل را ترک نمایند راضی نیستم فرد یا افرادی برای هیچ یک از مردم به علت سئوال کردن از من چه در مسجد و چه درج در روزنامه و یا هر جای دیگری نگرانی به وجود بیاورند. نگارنده وظیفه‌ای را که به عهده‌ام گذاشته بودند انجام دادم و تا آنجا که مطلع هستم معلم مورد بحث سال‌ها با آرامش خاطر در دارالعباده یزد به زندگی خود ادامه داد.
روزی گفتند: آیت ا... سیدمحمود طالقانی قهر کردند و از تهران بیرون رفته‌اند دو دستگی به وجود آمد. عده‌ای به طرفداری و گروهی در مخالفت در تهران و دیگر شهرها راهپیمایی‌هایی ترتیب دادند در یزد از دبیرستانها و هنرستان‌های یزد عده‌ای با داشتن شعارها و دست نوشته‌‌ها و عکس مرحوم طالقانی به طرفداری از ایشان به حرکت درآمده و به طرف کمیته انقلاب اسلامی یزد واقع در بلوار شهید صدوقی به راه افتادند. آقای مهندس احمد دوست‌حسینی که در آن موقع در کمیته انجام وظیفه می‌نمود و سال‌ها مقام معاونت و قائم مقامی وزارت صنایع و صنعت و معدن را عهده‌دار بودند، قبل از رسیدن جوانان با دوستان حاضر در کمیته مذاکره نموده و چنین اندیشیدند که اگر در کمیته را به روی تظاهر کنندگان ببندند خواه ناخواه آنها عکس العمل نشان داده و سنگ و چوبی به سمت کمیته پرتاب خواهند کرد و ماموران نیز اقداماتی انجام خواهند داد که نتیجه آن به نفع مردم انقلابی و دوستدار نظام در دارالعباده نخواهد بود. بنابراین دوست حسینی گفت در را باز کنید عده‌ای که آمده بودند، وارد شدند و نشستند و آقای دکترحسین مهرپور دادستان دادگاه انقلاب یزد برای حاضران صحبت کرد و در واقع با گفتگو و بدون درگیری و با اطلاع از نظریات یکدیگر موضوع فیصله یافت. در پیش آمد اولیه با سعه صدر و بزرگواری شهید بزرگوار آیت ا... شیخ محمدصدوقی و در واقعه دومی با درایت و متانت دلسوزان انقلاب برخورد شد و از این بابت نیز هر یک به سهم خود نام نیکی به یادگار گذاشتند و به منتقدان و معترضان فرصت داده شد که خواسته‌های خود را به طریق مسالمت آمیز بیان کنند.

مدیر مسئول

پی نوشت ها:
1- «حقوق متقابل مردم و حکومت از دیدگاه حضرت علی(ع)»، آیت‌ا... سیدمحمد موسوی بجنوردی، روزنامه آرمان مورخ 22/10/92
2- از سخنان شهید آیت ا... دکترسید محمد بهشتی، روزنامه ایران، مورخ 21/8/92
3- « مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، صفحات 1723 و 1724