هفته نامه آیینه یزد

صارمی شهید راه قلم، یادی از سفینه و طوفان

روزنامه‌نگار با مقالات و تذکرات مشفقانه خود از رواج فساد، تباهی، ظلم، انحراف و بطور کلی از ناهنجاریهای اجتماعی جلوگیری می‌نماید و به بیداری و آزادی مردم کمک می‌کند چون حرفه‌ای را انتخاب کرده که نه تنها برای نام و نان نیست بلکه شرافت قلم از سنخ جهاد فی سبیل ا... است.
نویسنده و صاحب قلم نباید جایگاه خود را به مرتبه متملقان که به فرمایش حضرت پیغمبر(ص)- باید خاک بر دهن آنها پاشید- تنزل دهد. رفتار حاکمان و قدرتمندان و دولتمردان را بیهوده و نابجا مورد تقدیر و تمجید قرار ندهد، مجریان واقعی قانون را حمایت کند و خلافکاران را سرزنش نماید و از کردار غیرقانونی آنها انتقاد کند.
اصحاب قلم می‌توانند حاکمان و قدرتمندان را از اوج عظمت به حضیض ذلت فرو اندازند نمونه‌های آن را می‌توان در رسوایی واترگیت و به زانودر آوردن مرد قدرتمند آمریکا «نیکسون» و اخیراً استعفای رییس جمهور آلمان دید.
همچنان که قلم‌های مسموم و گمراه کننده بزرگترین بلا و عظیم ترین خطر برای جوامع انسانی محسوب می‌شود.
اصحاب رسانه و مطبوعات نباید از هیچ قدرت اقتصادی و سیاسی ترس و واهمه داشته باشند.
روزنامه نگار در برابر جامعه متعهد است و باید واقعیت‌ها و حقایق را بگوید و بنویسد و در هر حال منافع انسانها را بدون توجه به نژاد، قوم و رنگ و مذهب در نظر بگیرد.
خدای ناکرده نخواسته باشد با تحریف، دروغ، تهمت و افترا به خواسته‌های خود و یا گروهی که وابسته به آن است برسد.
روزنامه‌نگار اصول اخلاقی را به معنای واقعی رعایت می‌نماید و در هیچ حالت اصول مسلم و پذیرفته شده اخلاق حرفه‌ای را کنار نمی‌گذارد.
« حسین انتظامی معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد در مراسم روز خبرنگار گفت: «قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، دولت را موظف به پاسخگویی نموده است. تکریم خبرنگار این نیست که به او هدیه بدهیم بلکه این است که اجازه دهیم با دست و بال آزاد کار کند.»1
روزنامه نگاران و خبرنگاران باید بتوانند انجمن صنفی داشته باشند مسائل و موارد مربوط به حقوق مسلم خود از قبیل بیمه، داشتن مسکن مناسب، استفاده از حقوق بازنشستگی و از کارافتادگی را پیگیری نمایند. مقامات ذی ربط باید زمینه‌هایی آماده کنند تا هنگام تخلف روزنامه‌نگار یا مدیر مسئولی اولین گزینه توقیف نشریه نباشد بلکه قانونگذار اقدامات لازم را معمول دارد تا توقیف آخرین مرحله باشد و از بیکاری و سرگردانی عده‌ای که در آن نشریه و موسسه کار می‌کنند جلوگیری شود. وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که به عنوان متولی این امر مهم اقدامات و حمایت‌های لازم از این قشر را بنماید.
شهید صارمی قربانی مبارزه با تکفیری‌هاست؛ این روزها که تکفیری‌ها دست در خون و فساد و تجاوز دارند هر قدر ما از امثال صارمی تجلیل کنیم برای به یادآوردن جنایات این گروه‌ها جای دارد.
حجه‌الاسلام والمسلمین مسیح‌مهاجری می‌گوید:« خبرنگار وقتی ارزش دارد که مستقل باشد و استقلال خبرنگار در رسانه‌های غیردولتی قابل دیدن است. رسانه‌ای که دولتی باشد به عروس هزار داماد شبیه است که هر روز به عقد یک نفر است و از ابتدا خط مشی فکری مشخصی ندارد.
لازم می‌دانم از مهندس میرحسین موسوی یاد کنم و آرزوی استخلاص ایشان را داشته باشم؛ بنده هر روز در هر نماز برای آزادی ایشان دعا می‌کنم. ایشان حق بزرگی به گردن مطبوعات در ایران دارد. کسانی که آن دوره‌ها را به یاد می‌آورند می‌توانند تأیید کنند که راه درست فهمیدن مسائل و تحلیل مسائل داخلی و خارجی،‌بیان حرف مردم در مطبوعات، مبارزه با ناحق و ایستادن در مقابل قدرت را آقای موسوی در روزنامه جمهوری اسلامی ترویج و او بود که افرادی در حوزه سیاست،‌ مطبوعات و دفاع مقدس تربیت کرد.»2
راقم این سطور در نظر دارد در این شماره از مدیر مسئول اولین روزنامه یزد که حدود 110 سال پیش منتشر می‌شده و از فرخی یزدی مدافع راه آزادی و مبارزه‌کنندگان با حاکمان ظالم و ستمگر یاد نماید.
« روزنامه سفینه نجات در سال 1325 ه ‌ق در یزد منتشر شد. آخرین شماره منتشره سفینه شماره 28 سال سوم مورخ 14 رمضان المبارک سال 1329 ه ‌ق است.
در پایان آن شماره تعطیل روزنامه را با این عبارات به خوانندگان و مشترکین اطلاع داده است: از آنجا که راست گفتن را نسبت به بعضی از محترمین جسارت و دروغ را منافی مقام و مسلک خود می‌دانیم از این نمره عجالتاً دوستان را وداع و طبع سفینه را به زمانی یسر ان شا ء ا... حواله می‌دهیم. ... سر مقاله آن شماره زیر عنوان «‌آزادی مطبوعات » این گونه آغاز می‌شد:
انسان آزاد علت العلل تمدن و مایه ایجاد‌آبادی است هر انسانی که آزادی حقیقی و حریت خدا داد خود را شک نماید انسانیت خود را تردید کرده است...» 3
روزنامه طوفان در تهران به صاحب امتیازی و موسسی فرخی یزدی و مدیر مسئولی موسوی‌زاده تاسیس و شماره اول آن... در سال 1300 شمسی انتشار یافته است... طوفان در طول مدت انتشار پانزده مرتبه توقیف گردیده و باز منتشر شده است تا اینکه بالاخره در سال 1307شمسی که فرخی به عنوان نماینده مجلس شورای ملی در دوره هفتم تقنینیه از طرف مردم یزد انتخاب گردید در مجلس جزو اقلیت بود و به ناچار ایران را ترک کرد، و طوفان برای همیشه تعطیل شد»4
در آذر ماه سال 1300 که وزارت داخله (کشور) اخبار را به دفتر طوفان نفرستاد، فرخی مسمطی با مطلع « خبر این است که اینجا خبری نیست که نیست »درباره شهرها از جمله تهران، تبریز، شیراز، اصفهان و. .. چاپ و منتشر نمود...
-اهل کرمان همه آسوده و فارغ ز بلا
کس برایشان نکند ظلم، چه پنهان، چه ملا
همگی شاکر و راضی ز عموم وکلا
حال آن جامعه خوب است ز لطف وزرا
الغرض، از ستم و جور اثری نیست که نیست!
خبر این است که اینجا خبری نیست که نیست !
-لله الحمد که تهران بود آزرم بهشت
ملت از هر جهت آسوده چه زیبا و چه زشت
اغنیا مشفق و با عاطفه و پاک سرشت
فقرا را نبود بستر و بالین از خشت
الغرض از ستم و جور اثری نیست که نیست !
خبر این است که اینجا خبری نیست که نیست!
-یزد امن است و اهالیش دعاگو هستند
بهر ابقای حکومت به هیاهو هستند
پی تقدیم هدایا به تکاپو هستند
راست گویی همه در روضه مینو هستند
الغرض از ستم و جور اثری نیست که نیست!
خبر این است که اینجا خبری نیست که نیست ! طوفان شماره 34، مورخ 23/9/1300»5
سانسور مطبوعات در 130 ساله اخیر قصه و داستان غم‌انگیز و طولانی و مفصل دارد که برای نگارش آن در چند سطر و صفحه و مقاله نمی‌توان حق مطلب را ادا کرد علاقه‌مندان باید به کتب و آثار متعددی که در اینباره چاپ و منتشر شده است مراجعه نمایند.
در این شماره تنها به یک نمونه از دشمنی و کینه‌توزی صاحبان قدرت و ترس آنها به علت نشر حقایق درج می‌گردد.
«در سال‌های آخر سلطنت ناصرالدین شاه که شاه به قدرت تاثیر مطبوعات در پرورش افکار عمومی و میزان نفوذ افکار عمومی در سیر حوادث سیاسی بیشتر پی برده بود و روزنامه‌های خارج را برای او می‌آوردند و ترجمه‌های آنها را بر او می‌خواندند از این بابت خیلی رنج می‌برد و گاهی که چیزی مخالف طبع خود در روزنامه‌ای می‌یافت دستور می‌داد آن را حضوراً بسوزانند وقتی ظل‌السلطان در حضور پدرش شاهد چنین منظره‌ای بود به شاه می‌گوید: هزارها شماره دیگر این روزنامه در دست مردم جهان باقی است و می‌خوانند و نابودی این شماره در آنها اثری نمی‌کند. جواب می‌دهد: می‌دانم ولی می‌خواهم غضب خود را فرو بنشانم و حتی‌الامکان مردم ایران را از سوء تاثیر این بدگوئی‌ها دور بدارم» 6
حسن ختام مقاله به ترجمه اولین آیه سوره شریفه القلم و توضیحی در این زمینه اختصاص می‌یابد که خداوند علیم می‌فرماید: سوگند به قلم و آنچه را با قلم می‌نویسند.
«بعضی از مفسران در ذیل این آیه گفته‌اند: گردش قلم بر صفحه کاغذ، سرنوشت بشر را رقم می‌زند لذا پیروزی و شکست جوامع انسانی به نوک قلم‌ها بسته است... قلم رازدار بشر و خزانه دار علوم، وجمع آوری کننده تجربیات قرون و اعصار است، و اگر قرآن به آن سوگند یاد می‌کند به همین دلیل است زیرا همیشه سوگند به یک امر بسیار عظیم و پر ارزش یاد می‌شود...
شاعری با استناد به آیه شریفه مورد بحث می‌گوید: آن روز که جنگجویان قهرمان به شمشیرهای خود سوگند یاد می‌کنند و آن را اسباب بزرگی و افتخار بشمرند برای قلم نویسندگان همین افتخار و سربلندی در تمام دوران جهان بس که خداوند سوگند به قلم یاد کرده است و نه به شمشیر...» 7
صاحبان قلم و نشریه که به زندان و تبعید رفتند،‌شکنجه شدند سال‌ها از فیض دیدار فرزندان و دلبستگان خویش محروم بودند، شیرازه زندگی آنها از هم پاشیده شد خاطره و یادشان را گرامی می‌داریم و برای آزادی روزنامه نگاران و خبرنگاران زندانی در سراسر جهان دعا می‌کنیم.

مدیر مسئول

پی نوشت ها:
1- خبرگزاری تسنیم، مورخ 18/5/93
2- همان
3- «تاریخ جراید و مجلات ایران». محمد صدر هاشمی، جلد 3 و 4. صفحه 46-45 و «تاریخ سانسور در مطبوعات ایران»، گوئل کهن. جلد دوم. صفحه 628
4- «تاریخ جراید و مجلات ایران». محمد صدر هاشمی، جلد سوم وچهارم، صفحه 168 و 169
5- «دیوان فرخی یزدی»، به کوشش حسین مسرت، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان یزد، صفحه 230 و 229
6- «تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران»، استاد محیط طباطبایی، صفحه 48 و 49
7- «تفسیر نمونه»، جلد 24، صفحه 374 و 376