هفته نامه آیینه یزد

آیت ا... طالقانی دو قدرت را نقد می‌کرد
یکی قدرت سیاسی و دیگری قدرت دینی



پنجشنبه مورخ 19/6/94، در سی و ششمین سالگرد درگذشت آیت‌ا... سیدمحمود طالقانی، دو مراسم در بزرگداشت این مجاهد و مفسر قرآن برگزار شد، یکی در کانون توحید تهران و دیگری در روستای «گلیرد» طالقان، زادگاه آیت‌ا... طالقانی. در تهران، اعظم طالقانی میزبان اصلی بود و سخنرانان، یاران و همرزمان طالقانی و در گلیرد نیز میزبان، سیدمهدی طالقانی، دیگر فرزند آیت‌ا... بود و سخنران، محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس جمهوری. تصویری که در این دو مراسم از زندگی و اندیشه آیت‌ا... طالقانی ارائه شد، همخوانی و نزدیکی بسیاری با هم داشت.

مراسمی با مدیریت اعظم طالقانی
مراسم «کانون توحید»، تنها دو بخش داشت، نخست میزگردی با حضور سه نفر از یاران و همراهان دیروز طالقانی و دیگری سخنرانی محمد مجتهد شبستری. میزگرد به عنوان نخستین برنامه این مراسم، عنوانی نداشت اما مجری آن، اعظم طالقانی، دختر آیت‌ا... طالقانی بود که به گفته خود، از سه نفر از یاران و همراهان دیروز آیت‌ا... خواسته بود تا با حضور در این برنامه، هر یک بخش‌هایی از زندگی سیاسی و فکری طالقانی را که بیشتر با آن مأنوس بودند، برای حضار بیان کنند. در این میزگرد، محمدمهدی جعفری، از شیوه تدوین 6 جلد تفسیر «پرتوی از قرآن» طالقانی گفت که خود در تدوین و انتشار آن نقش داشت؛ لطف‌ا... میثمی، از سلوک سیاسی و اجتماعی طالقانی گفت و محمدی گرگانی نیز خاطراتی از رفتار سیاسی طالقانی در زندان و بیرون از زندان را بیان کرد. جعفری در سخنان خود تأکید کرد که طالقانی قرآن را نه فقط متنی مقدس که راهنمای عملی برای زیست همگانی و راهنمای عمل اجتماعی می‌دانست، درعین حال که طالقانی تفسیر را به معنای پرده‌برداری از کلمات هم نمی‌دانست، بلکه می‌خواست آنچه از قرآن بر ذهن و اندیشه او تابیده را به ذهن دیگران بازتاب دهد. به باور این یار طالقانی، طالقانی، قرآن را کتاب هستی می‌دانست و معتقد بود همان طور که هستی دارای نظامی است و هر پدیده‌ای در جای خود قرار گرفته است، خالق آیات این کتاب نیز یکی بیش نیست و همان ترکیب و نظم را در درون این کتاب نیز گذاشته است و چون قرآن مطابق با قواعد هستی است، باید در جوامع انسانی نیز پیاده شود. او سپس به مراحل تدوین این تفسیر اشاره کرد و گفت: در سال 41، بعد از انقلاب سفید شاه و ملت، طالقانی به زندان افتاد و زندان شماره دو قصر، تفسیری که در مسجد هدایت برای جوانان گفته بود را روی کاغذ آورد که نخستین بخش آن در تابستان 42 منتشر شد. در زندان شماره 4 قصر نیز جلد دوم تفسیر نوشته شد.

در ضرورت احیای تفکر انتقادی
سخنران آخر این مراسم، محمد مجتهد شبستری بود. محور سخنان او، کتاب «بحثی درباره‌ مرجعیت و روحانیت» بود که در سال 1341 منتشر شد و بزرگانی چون آیت‌ا... مطهری، آیت‌ا... طالقانی، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، حاج سید ابو‌الفضل موسوی مجتهد زنجانی، مهندس بازرگان و سید مرتضی جزائری از نویسندگان آن بودند. مجتهد شبستری با اشاره به اینکه این کتاب، نقد تشکیلات دینی است و به این پرداخته که این تشکیلات دارای چه مشکلاتی است و چه تغییراتی را باید طی کند، نتیجه‌گیری کرد که مرحوم طالقانی و یاران او، با دو قدرت روبه‌رو بوده و دو قدرت را نقد می‌کرده‌اند؛ یکی قدرت سیاسی و دیگری قدرت دینی. به گفته این پژوهشگر، طالقانی و یاران او، و به طور کلی نویسندگان این کتاب، روشنفکران و روشن‌اندیشان آن زمان بودند و قشر ویژه‌ای از روحانیت را تشکیل می‌دادند. وی با اشاره‌ای دیگر به این کتاب، تصریح کرد که تفسیر دین، تنها تفسیر متون دینی نیست، بلکه تفسیر تشکیلات و نهادهای دینی هم هست.

آیت‌ا... طالقانی به زیبایی ابوذر زمان لقب گرفته است
رئیس دفتر رئیس جمهوری نیز، در مراسم نکوداشت سی و ششمین سالروز رحلت آیت‌ا... سید محمود طالقانی حضور یافت که در روستای «گلیرد» زادگاه این مرحوم برگزار شد.
محمد نهاوندیان در این مراسم، صلابت و استواری در دفاع از مبانی دین و حقوق مردم در کنار آزاداندیشی، تعامل و پیوند عمیق با مردم به منظور جلب حداکثری آنان را از ویژگی‌های شاخص مرحوم آیت‌ا... طالقانی دانست و گفت: امروز علاوه بر تجلیل از مرحوم آیت‌ا... طالقانی، زنده نگهداشتن مشی و سیره ایشان، نیاز ضروری جامعه است. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، وی با بیان اینکه آیت‌ا... طالقانی به زیبایی ابوذر زمان لقب گرفته است، اظهار کرد: آیت‌ا... طالقانی زبان رسای اسلام و مدافع حق و حقوق مردم بود، چرا که زبان، بیان و قلم ایشان پیوسته در خدمت دین خدا و حقوق مردم به کار گرفته می‌شد.
رئیس دفتر رئیس جمهوری، صلابت، استواری و ایستادگی آیت‌ا... طالقانی برای دفاع از حق، آزاداندیشی و پاک نگهداشتن نام دین و روحیه پیوند و تعامل با مردم را دو ویژگی بارز ایشان برشمرد و افزود: آیت‌ا... طالقانی شخصیتی بود که از یک سو صلابت در موضع و اصالت در مبانی دین داشت و از طرف دیگر به دنبال تعامل و پیوند با گروه‌ها و اقشار مختلف مردم بود تا بتواند شمار بیشتری از مردم را به سمت اصول و ارزش‌های الهی جذب کند.
وی به رویکرد اقناعی در ارائه دین به عنوان خصیصه دیگر آیت‌ا... طالقانی اشاره کرد و گفت: کتاب «پرتوی از قرآن» مرحوم طالقانی تلاش جدی خردورزانه‌ای در ارائه مطالب دینی است. احکام و مبانی فقهی باید به زبان و بیانی دلنشین ذهن‌ها را قانع کند و امروز نیازمند چنین رویکردی در ارائه آموزه‌های دینی هستیم.
منبع: روزنامه ایران