هفته نامه آیینه یزد

مهندس مهدی بازرگان در مورد بیت‌المال حساس بود



مهندس هاشم صباغیان وزیر کشور دولت موقت در خاطره‌ای از مهندس بازرگان می‌نویسد:
چندماه از نخست‌وزیری مهندس مهدی بازرگان گذشته بود که فیش حقوقی ایشان از حسابداری نخست وزیری رسید. بازرگان نگاهی به آن افکند و گفت: مگر این مردم چند بار باید به من حقوق بدهند من حقوق بازنشستگی را از دانشگاه دریافت می‌کنم و آن نتیجه سی سال خدمت فرهنگی اینجانب بوده است. بنابراین این مبلغ را به خزانه برگردانید و از ماه بعد دیگر فیش حقوقی به نام من صادر نکنید.
پس از ترورهای گروه فرقان آقای مهندس بازرگان آمادگی پیدا کردند که حفاظت مختصری از ایشان و محل کار و خانه شان به عمل آید لذا آقای بازرگان و همسرش مدتی از دوران نخست وزیری را در یکی از آپارتمانهای دولتی که قبلاً محل زندگی نگهبانان کاخ شاپور غلامرضا در دوران طاغوت بود زندگی می‌کرد چون در آغاز انقلاب شب و روز به کارهای مردم و امور مملکت می‌رسید و نمی‌توانست به خانه خود برود. غذای ایشان و همسرش مانند همه کارمندان نخست‌وزیری – هنگام ناهار و شام در منزل و یا دفتر کار ایشان داده می‌شد یک روز از من (هاشم صباغیان) پرسیدند که هر پرس غذا چقدر برای دولت تمام می‌شود جواب دادم باید سئوال کنم پس از آنکه از مسئول سئوال نمودم،‌ ایشان گفتند 140 تومان هزینه می‌شود. چندماه بعد مهندس بازرگان چکی در حدود سی هزار تومان از حساب شخصی خود امضا کرد و دستور داد که به حساب خزانه دولت بریزند من با حیرت گفتم این چک را برای چه نوشته‌اید؟ حواب داد: در مورد غذای خود حرفی ندارم، ‌اما پول غذای همسرم را باید به بیت‌المال بپردازم. اولین گروهی که قرار شد سفر خارج از کشور داشته باشند از طرف وزارت کار بود. برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی کار. مرحوم فروهر وزیر کار دولت موقت موضوع را در هیات دولت مطرح کرده و پس از کسب موافقت هیات دولت در جلسه دیگر اعلام نمود که اینجانب در یک گروه پنج نفری قصد شرکت در کنفرانس را دارم. مرحوم بازرگان سئوال کردند: مسئولیت پنج نفر همراه چیست؟
ایشان توضیح دادند: یک نفر مترجم است. یک نفر کارشناس امور و قوانین بین‌المللی کار می‌باشد یک نفر مشاور اینجانب و دونفر محافظ هستند. مهندس بازرگان اظهار داشتند: چون هزینه این سفر از بیت‌المال است و باید نهایت دقت را در هزینه بیت‌المال داشت، اگر شما موافق هستید یک یا دو نفر از همراهان خود را تقلیل دهید که هزینه کمتر شود. مرحوم داریوش فروهر نیز که مانند مرحوم بازرگان در مورد بیت‌المال حساسیت داشت، نظر نخست وزیر را پذیرفت و فکر می‌کنم با سه یا چهار نفر به سفر رفتند. لازم به ذکر است که در زمان دولت بعد از دولت موقت، برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی کار، وزیر کار وقت با سی‌و پنج نفر همراه در این کنفرانس بین‌المللی – که هر سال تشکیل می‌شود– شرکت کردند!
«کتاب بازرگان در اندیشه فرهیختگان»، صفحه 630 و 631»

همسر مهدی بازرگان
ناسزاگویان ابراز ندامت کردند

سایت تاریخ ایرانی گفتگویی با همسر مهندس بازرگان انجام داده که بخشی از آن را می‌خوانیم:

چه خاطره‌ای از حلالیت‌طلبی شخصیت‌های سیاسی و مسوولین کشور از مهندس بازرگان در روزهای آخر حیات ایشان به یاد دارید؟ آیا موردی بود که بازگو نشده ولی ایشان و شما و خانواده‌تان را تحت تاثیر قرار داده باشد؟
 
خاطره‌ای از آخرین ملاقات سیداحمد خمینی در بیمارستان با مهندس بازرگان وجود دارد که آقای دکتر بنی‌اسدی آن را به تفصیل نوشته‌اند و نیز خاطره‌ای از حلالیت‌طلبی آقای خلخالی وجود دارد. البته ایشان طبع استواری نداشت و ضد و نقیض از ایشان بسیار نقل می‌شود. پس از درگذشت بازرگان خیل بسیار از کسانی که روزی در صفوف انقلابیون جای داشتند و ناسزا‌ها نثار او کرده بودند، اینجا و آنجا با پیک و پیغام اظهار ندامت از تندروی‌ها می‌کردند. این سخن را مکرر از زبان بسیاری شنیدم و البته گفتن نام آنان شاید درست نباشد که ما قدر مهندس را نشناختیم یا اینکه در حق او جفا کردیم و به هر حال گفته‌های آنان همواره این شعر عمیق را از دکتر شفیعی کدکنی به یادم می‌آورد:
باید بکشد عذاب تنهایی را / مردی که ز عصر خود فرا‌تر باشد

دل نوشته عارف به مناسبت سالگرد درگذشت بازرگان
محمد رضا عارف در صفحه اینستا گرام خود نوشت؛ وقتی به دانشکده فنی دانشگاه تهران آمدم متدین‌تر شدم. از یک بچه مذهبی سنتی به مذهبی تبدیل شدم که فکر و تحلیل می‌کرد و حقیقتا فکر می‌کنم تحت تاثیر مرحوم مهندس بازرگان و فضایی که او در دانشکده فنی ایجاد کرده بود، این طور شدم. آقای مهندس بازرگان چهره‌ای اخلاقی و الگویی برای بنده به عنوان یکی از بچه‌های دانشکده فنی دانشگاه تهران می‌باشند. دانشجویان رشته‌های مهندسی همراه با دیگر دانشجویان سهم بسزایی در رشد و تقویت جنبش دانشجویی داشتند که در این میان نقش ماندگار مرحوم بازرگان در دانشکده فنی دانشگاه تهران و تلاش ایشان در پویایی جنبش دانشجویی فراموش ناشدنی است. 30 دی ماه، سالروز درگذشت مهندس مهدی بازرگان است.