هفته نامه آیینه یزد

اشرافی گری و اسراف مایه فنای جامعه اسلامی است

در این ستون بارها درباره مذمت و قبح و زشتی عواقب خانمان‌سوز فقر و خانه بدوشی و حاشیه نشینی و وضع نابسامان بسیاری از خانواده‌های زندانیان و میلیونها ایرانی حاشیه‌نشین کلان شهرها و سکونت آنان در بیغوله‌ها و زندگی فلاکت‌بار زنان بدسرپرست و معتادان و فروش نوزادان و فقر و فلاکت عده‌ای که ادامه زندگی آنها در حقیقت مرگ تدریجی است و اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی گروهی زراندوز، مفسد اقتصادی و یا افرادی که با درآمدهای نجومی از طریق اجحاف و رانت‌خواری و سوء رفتارهای اقتصادی و انجام معاملات به ظاهر قانونی با قیافه‌های حق به جانب و سکونت در بهترین و گران‌ترین ویلا‌ها و کاخ‌ها با داشتن مرکب‌های میلیارد تومانی خود و فرزندان و بستگانشان و حضور در مهمانی‌های آن چنانی مطالبی درج شد و از جمله یادآوری گردید اگر روزنامه‌نگار و نویسنده در هر شماره نشریه به حاکمان و مدیران و مسئولان جامعه تذکر دهد نه تنها تکراری نیست بلکه به عنوان وظیفه لازم است حقایق و واقعیت‌های جامعه را یادآوری نماید. در دارالعباده یزد چه بسیار سفره‌هایی گسترده می‌شود که در آن انواع غذاها چیده شده است. در یک میهمانی یا عروسی با شگفتی دیده می‌شود اگر بعد از اتمام مراسم به جای سیصد، چهار صد نفر دعوت شدگان پانصد نفر دیگر هم حاضر ‌شوند به راحتی می‌توانند از غذاهای باقی مانده استفاده کنند. در این شهر چه بسا سفره‌هایی گسترده می‌شود که گاه تا ده نوع طعام به اصطلاح «سرو» می‌شود و گذشته از اعمال و رفتارهای هنجارشکنانه هزینه هریک نفر به 250 تا 300 هزار تومان می‌رسد. آن هم در شهری که علیه یکدیگر مقاله می‌نویسیم که چرا با فلان اسم و لقب از شهر یزد یاد کرده‌ایم.
گاه عده‌ای را تشویق می‌نمائیم برخلاف قانون جلسه مجوزداری را به هم بزنند و یا بدون اجازه مقامات ذی‌ربط، با پیام‌های تلفنی گروهی را برای تجمعی در خیابان و چهارراهی بدون اجازه مسئولان آن هم به نام حفظ دین دعوت می‌کنیم. در برابر، عده‌ای بیکار با داشتن مدرک لیسانس یا فوق‌لیسانس حاضر هستند امور خدماتی انجام دهند یا زنانی که با داشتن همسر معلول، بیکار یا مریض و ازکار افتاده با یک یا چند فرزند به دنبال شغلی می‌گردند، در خانه‌هایی به خدمتکاری و ساعت کاری مشغول می‌شوند و گاه مشاهده می‌شود با گریه و اندوه می‌گویند حتی از خرید مختصر غذا یا نان در مضیقه هستند در حالی که یکی از اثرات اجتماعی که در ماه مبارک رمضان به آن عنایت و توجه شده است اینکه «روزه یک درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است،زیرا با انجام این دستور مذهبی افراد متمکن هم وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس می‌یابند، و هم با صرفه جوئی در غذای شبانه روزی خود می‌توانند به کمک آنها بشتابند.
البته ممکن است با توصیف حال گرسنگان و محرومان مردم متمکن را متوجه حال آنها ساخت، ولی اگر مسأله جنبه حسی و عینی به خود بگیرد، اثر دیگری دارد. روزه به این موضوع مهم اجتماعی رنگ حسی می‌دهد و در حدیث معروفی از امام صادق (ع) نقل شده شده که «هشام بن حکم» از علت روزه پرسید: امام فرمود: « انما فرض ا... الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر»: « روزه در اسلام واجب شده تا فقرا و اغنیا یکسان و برابر گردند.»(1)
حضرت علی(ع) می‌فرماید: «همانا خداوند سبحان روزی فقرا را در اموال سرمایه‌داران قرار داده است، پس فقیری گرسنه نمی‌ماند، جز به کامیابی توانگران و خداوند از آنان درباره گرسنگی گرسنگان خواهد پرسید.»(2)
 اسلام اسراف و اندوختن مال و احتکار را شدیداً محکوم نموده و محتکر را مستحق کیفر معرفی می‌کند، گرچه مردم برای ادامه زندگی و بقای حیات اجتماعی به گروه‌ها و طبقاتی تقسیم شده‌اند اما اگر جامعه به نحوی باشد که عده‌ای زراندوز و زالوصفت دیگران را استثمار کنند به طور قطع از نظر اسلام محکوم و غیرقابل قبول است. « امروز حدود 11 میلیون نفر حاشیه نشین در کشور وجود دارد که معادل 3 میلیون نفر حاشیه نشین در شهرهای تهران، مشهد و اهواز متمرکز هستند؛ و نیز حدود 2700 محل حاشیه نشین داریم که باتوجه به ویژگی‌های آن نیاز است که خدمات بیشتری به آنها ارائه شود. امروز 3 میلیون و 500 هزار نفر بیکار در کشور داریم که توزیع آن نرمال نیست، به‌گونه‌ای که مناطقی وجود دارد که بیش از 60 درصد بیکاری در آن متمرکز است. طبق آمارهای رسمی و برآوردهای مبتنی بر شاخص‌های سازمان ملل، در حال حاضریک و نیم میلیون نفر معتاد در کشور زندگی می‌کنند که اعتیاد آنها از مواد سنتی به سمت مواد صنعتی و پر خطر رفته است. در حال حاضر 60 درصد از تعداد زندانی‌های موجود در کشور به طور مستقیم و غیرمستقیم با اعتیاد و مواد مخدر در ارتباط هستند، همچنین عامل 50 درصد از طلاق‌ها اعتیاد است. استفاده از مواد مخدر در کل دنیا در حال افزایش است؛ البته در سال 94، به میزان 560 تن مواد مخدر در کشور کشف شد و در حوزه پیشگیری و درمان نیز در سال 94 به میزان 10 درصد موفقیت حاصل شده است. در حال حاضر حدود5/2 میلیون زن سرپرست خانوار در کشور زندگی می‌کنند. در سال 93 و 94 با کاهش طلاق مواجه بودیم. اما متأسفانه 36 درصد از ازدواج‌ها منجر به طلاق می‌شود که این تعداد در شهرهای بزرگ افزایش نیز پیدا می‌کند. متأسفانه سالی 600 هزار نفر عازم زندان‌ها می‌شوند، از این تعداد 200 هزار نفر در زندان‌ها باقی می‌مانند که به طور حتم آثار اجتماعی غیرقابل قبول و مخربی در جامعه خواهد داشت؛ بنابراین آنچه مهم است، رسیدگی به این معضلات از دو بعد انسانی و الهی و همچنین امنیتی و سیاسی است.» (3)
 مقام معظم رهبری در دیدار با نمایندگان مجلس دهم با اشاره به آسیب‌های اجتماعی و بیکاری جوانان اظهار شرمندگی کردند و گفتند: شرمندگی‌ام از این که جوانی بی‌کار با دست خالی به خانه می‌رود کمتر از خود او نیست بنابراین باید برای حل این مشکل اقدامات جدی انجام شود.... و در جلسات مختلف یادآور شدند که نسبت به مسائل و آسیب‌های اجتماعی 20 سال عقب هستیم. بنابراین آیا مدیران، مقامات و دولتمردان اعم از گروه‌های مختلف در همه قوا، نمایندگان و مسئولان اجتماعی و فرهنگی به معنای عام آنگونه که شایسته است وظایف خود را به‌نحواحسن انجام داده‌اند؟ بدیهی است باید تلاش کرد روز به روز از تبعیض و اختلاف طبقاتی و فقر و مشکلات موجود کاسته شود. حضرت امام جعفر صادق(ع) می‌فرماید:
«إن من بقاءالمسلمین و بقاءالاسلام، أن تصیر الاموال عند من یعرف فیها الحق و یصنع المعروف. و إن من فناء الاسلام و فناء المسلمین، أن تصیر الاموال فی ایدی من لا یعرف فیها الحق و لا یصنع فیها المعروف.
- مایة بقای مسلمانان و بقای اسلام، این است که اموال و ثروتها در نزد کسانی باشد که می‌دانند حق ( و میزان درست) در کار مال و مالداری چیست، و همواره با آن اموال کار خیر می‌کنند (و برای خود نگاه نمی‌دارند). و مایة فنای اسلام و از بین رفتن مسلمانان این است که اموال در دست کسانی قرار گیرد که حق (تملّک) آن را نمی‌دانند، و با آن کار خیر نمی‌کنند ( و مال را احتکار می‌کنند و بدان بخل می‌ورزند، و برای خود و نزدیکان خود نگاه می‌دارند، و زندگیهای اشرافی و پر تجمّل و غرق در اتراف و اسراف و اتلاف ترتیب می‌دهند).
و معلوم است که اگر توانگران حق را در کار توانگری بشناسند، و ثروت را در جهت خیر اجتماع قرار دهند، آن همه اموال در نزد آنان متراکم نمی‌ماند، و به آن همه زندگی‌های سراسر تجمّل و اسراف، آن خانه‌ها و کاخ‌ها و به آن گذرانها و بی‌خبریها نمی‌توانند پرداخت، به ویژه در روزگاری که فقر و محرومیت و تورم بیداد می‌کند، این است که بقای اینگونه اموال در نزد افرادی محدود و دسته‌ای معدود به معنای فنای اسلام و مسلمین است. یک گواه صادق وضع عقیدتی بسیاری از جوانان هم اکنون در بسیاری از دانشگاههاست، که مطلعان می‌دانند، و به چه زبانی از این بالاتر؟ و این سخن نیازمند شرح بیشتر و ذکر نمونه هایی تکان دهنده است،در جهت زیان‌های وارد شده به اسلام و مسلمانی، از این ناحیه و عوامل این امر، که در این فرصت و در این مقاله از ذکر آنها می‌گذرم...
اکنون می‌نگرید که نمی‌توان درباره‌ی این امر مهم دینی و اسلامی، که سرنوشت اسلام و مسلمانی به آن بستگی دارد، بی تفاوت بود. و نمی‌توان نشست و دید که قدرت جامعه سازی اسلامی که مقصد اصلی دین است اینگونه ناتوان جلوه کند و کم کم نفی شود.»(4)

مدیرمسئول

پی‌نوشتها:
1- «تفسیرنمونه»، جلد اول، صفحه 457
2- «نهج البلاغه»، ترجمه محمد دشتی(ره)، حکمت 328، صفحه 505
3- بخشی از گزارش وزیر کشور به مجلس دهم
4- «الحیاة»، گزارشی دربارة جلد سوم تا ششم صفحه 32 و 33