هفته نامه آیینه یزد

مدیرکل صدا و سیمای یزد و یادآوری یک نکته

در ماه مبارک رمضان برنامه‌ای با نام «ماه مهربانی» با هدف کمک به یتیمان، افراد بی‌بضاعت و نیازمندان و آزادی زندانیان جرائم غیرعمد به صورت زنده از صدا و سیمای یزد پخش می‌شد. راقم این سطور یک روز بیننده آن برنامه بود که فردی از استیصال، موقعیت خانوادگی، تعداد فرزندان، خواهران، برادران، وضع زندگی، افراد تحت تکفل خود و مشکلاتی که با آن روبرو بود سخن می‌گفت و لحظاتی از گریه و زاری وی و خانمی که در کنارش نشسته بود به‌صورتی کاملاً واضح و شفاف نشان داده شد. چند روز بعد مدیر کل صدا و سیمای مرکز یزد در مصاحبه با «یزد امروز» درباره انتقادهای به عمل آمده از پخش تصاویر بدون پوشش نیازمندان جامعه و زندانیان جرائم غیرعمد گفته بود: «این انتقادات دارای چند نکته است اول اینکه افرادی که به‌عنوان مهمان در این برنامه حضور پیدا می‌کنند و یا آیتمی درباره آن‌ها ضبط می‌شود توسط دوستان ما در کمیته امداد یا ستاد دیه معرفی می‌شوند و صدا و سیما در این زمینه هیچ‌گونه دخالتی ندارد.
دوم اینکه افراد مذکور با رضایت خود در این برنامه حاضرشده و خود این مسئله را پذیرا هستند و نکته سوم این است که این مدل کار در مراکز صدا و سیمای دیگر استان‌ها با همین سبک و سیاق تولید می‌شود و حتی اولین بار این برنامه در حدود 8سال پیش در شبکه تهران استارت خورد بنابراین این اقدام ما کاری آگاهانه و براساس تجربه قبلی صورت گرفته است اما مردم استان یزد نسبت به این مسائل حساس‌تر بوده و این حساسیت برای ما قابل ‌احترام است. بنده به‌ شخصه این انتقاد را قبول دارم چرا که فرد نیازمند باید به‌گونه‌ای معرفی شود که کرامت انسانی وی حفظ شود و در جلسات متعدد براین مسئله تأکید شده و مورد بررسی قرارگرفته است بنابراین سعی شده به ‌مرور پخش تصاویر افراد، کمتر شده و در حال حاضر به‌گونه‌ای فیلم‌برداری می‌شود که چهره افراد مشخص نباشد.» بااظهار تشکر از برگزارکنندگان و مجریان برنامه ماه مهربانی و افرادی که از محل درآمد خویش به مستمندان کمک کردند بدیهی است نحوه پاسخ‌گویی مسئول صدا و سیما و توپ را در زمین دیگران انداختن نمی‌تواند بدون بررسی دقیق و به سهولت مورد قبول واقع شود و می‌طلبد که بحث در این باره به وقت دیگری موکول گردد. نگارنده محترمانه با نقل خاطره‌ای از 38 سال پیش، حدود یک سال مانده به پیروزی انقلاب اسلامی به مدیرکل صدا و سیمای یزد یادآوری می‌نماید ازجمله چیزهایی که به ذهن طرفداران نهضت اسلامی و انقلابیون یزدی و دیگر شهرها و مناطق در آن روز خطور نمی‌کرد اینکه بعد از چهار دهه مردم شاهد پخش چنین برنامه‌هایی از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران باشند که تصویر فرد یا افرادی را به‌گونه‌ای نشان دهند تا مردم ترحم کنند و وجهی به آنها پرداخت و بعضی از مدیران هم با آب‌وتاب از کیسه بیت‌المال بخشندگی نمایند!! آن هم بدان علت که دیگران را به یاری رساندن به انسان‌هایی که معمولاً حقشان در جامعه تضییع شده یا یتیم و بی‌بضاعت و زندانی هستند ترغیب و تشویق کنند یا روزگاری بیاید که حدود چهل درصد مردم ایران زیرخط فقر زندگی کنند و بنابر آمار منتشر شده میلیونها نفر از این افراد مستمری‌ بگیر کمیته امداد امام‌خمینی(ره) باشند که ماهیانه حدود پنجاه‌یاشصت‌هزارتومان دریافت نمایند، و دوره‌ای فرا رسد تا در این سرزمین سفره‌های افطاری و یا از محل بیت‌المال با انواع و اقسام غذاها پهن شود که مدعوان ازجمله مسئولان و مقامات در لباسها و صنوف مختلف باشند و از حضور مستضعفان بر سر آن میزها و سفره‌ها خبری نباشد، یا به‌جای کمک‌های انسان دوستانه که معمولاً باید پنهانی و در خفا انجام شود در شهری به افرادی افطاری بدهند که موظف به ارائه کارت ملی باشند و اثر انگشت هم پای کاغذ بزنند یا با آب‌وتاب تصویر عروس و دامادی نشان دهند که برای آنها جهیزیه تهیه نموده‌اند و... ضمناً این اتفاقات در زمانی بیشتر بروز و ظهور ‌نماید که علاوه بر رانت‌خواری‌ها و به جریان افتادن پرونده‌های بعضی از مفسدان اقتصادی و زمین و کوه و ساحل و دریاچه و جنگل‌خواران، زراندوزان و بعضی از آقازاده‌ها و یا سوء‌استفاده‌کنندگان در اثر بی‌توجهی و یا سهل انگاری مسئولان ومأموران نظارتی فیش‌های حقوقی در واقع نجومی حتی عده‌ای ظاهرالصلاح‌ از هر دسته و گروه و خط پس از سالها مطرح گردد.
قبل از بهمن ماه 57 در جلساتی که در مرکز و پایگاه مبارزان یزدی با رهبری شهید آیت‌ا... صدوقی در روضه محمدیه «حظیره» یا بعضی از مساجد و حسینیه‌ها و خانه‌ها یا هنگام برگزاری تحصن 25 روزه فرهنگیان یزد در اداره کل آموزش‌وپرورش تشکیل می‌گردید، گویندگان و سخنرانانی ازجمله دکتر فضل‌ا... صلواتی از زندانیان سیاسی قبل از انقلاب و تبعیدی در یزد، فرماندار اصفهان بعد از پیروزی انقلاب و نماینده مردم اصفهان در اولین دوره مجلس شورای اسلامی پیرامون معنی و مفهوم صدقه و انفاق و رعایت کرامت انسانها در سلسله گفتاری با انتقاد شدید از شاه و طرفدارانش و با اشاره به اختلافات طبقاتی و تبعیض‌های موجود در آن روزگار می‌گفت: «انفاق یعنی خرج مال در راه خدا اعم از واجب و مستحب که قرآن و روایات درباره‌ی آن بسیار تشویق کرده‌اند و آن یکی از اسباب تعدیل ثروت و پرکردن شکاف جامعه‌ها است... خداوند در آیه 261 سوره بقره انفاق‌کنندگان را به زارعی تشبیه کرده که با کاشتن یک دانه، هفتصد دانه بلکه بیشتر بدست می‌آورند...»(1)
و به نقل از علامه مجاهد و مفسر قرآن آیت‌ا... طالقانی بعد از شرح و تفسیر آیه شریفه «الذی اطعمهم من جوع و آمنهم من خوف» اشاره می‌نمود «از مفهوم این آیه چنین برمی‌آید که پس از نجات از گرسنگی و تأمین امنیت، می‌توان مردم را به توحید و پرستش خداوند دعوت نمود، مگر مردمی با گرسنگی و نبودن آزادی و آسایش، می‌توانند به خود آیند تا از بندگی خدایان زمین برهند و به خدای زمین و آسمان روی‌آورند؟!»(2)
در آن نشست‌ها از اخوت و برادری اسلامی به معنای واقعی و با استفاده از آیات و احادیث و فرمایش مولای متقیان حضرت علی(ع) درباره زراندوزان و پایمال‌کردن حق فقرا و مستمندان، از حلبی‌آبادها و حاشیه‌نشینی‌های آشکار در آن رژیم، لزوم تامین نیازمندی‌های حتی سالانه درماندگان در امور معیشتی، تجلیل از نحوه مساعدت و کمک بازاریان مسلمان به بینوایان، و انتقاد شدید از آن عده از روحانی نمایانی که نه تنها به صفوف انقلابیون نپیوسته بودند و به فکر مستضعفان نبودند بلکه به خیال خام خود در پی تحکیم رژیم و ادامه دادن به حکومت شاهنشاهی بودند سخن گفته می‌شد و شهید آیت‌ا... صدوقی از حضور خویش در بین پیروان و یاران صدیق بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی(ره) با ارشاد و راهنمایی و رهبری بر عملکرد حاضران به‌ویژه جوانان انقلابی صحه می‌گذاشت. مناسب می‌داند جهت استحضار بیشتر خوانندگان آیینه و به‌عنوان تذکری به نویسنده این مقاله و دیگر مقامات و دولتمردان مسئول یادآوری نماید: «ظاهر کردن و پنهان نمودن انفاق جنبه عمومی و همگانی ندارد بلکه موارد، مختلف است درپاره‌ای از موارد که اثر تشویقی آن بیشتر است و لطمه‌ای به اخلاص نمی‌زند بهتر است اظهار گردد و در مواردی که افراد آبرومندی هستند که حفظ آبروی آنها ایجاب می‌کند انفاق به‌صورت مخفی انجام گیرد و اگر بیم ریاکاری و عدم اخلاص می‌رود مخفی ساختن آن بهتر است. در بعضی از احادیث تصریح شده که انفاق‌های واجب بهتر است اظهار گردد و اما انفاق‌های مستحب بهتر است مخفیانه انجام گیرد... از جمله کسانی که خداوند آنها را در سایه لطف خود قرار دهد، کسی است که نهانی انفاق می‌کند به‌طوری‌که دست راست او از انفاقی که دست چپ او کرده آگاه نمی‌گردد...»(3) (کنایه از اینکه احدی از این انفاق باخبر نشود)
در آیه 263 سوره بقره خداوند می‌فرماید: «گفتار پسندیده (در برابر نیازمندان) و عفو ( و گذشت از خشونت‌های آنها) از بخششی که آزاری به دنبال آن باشد بهتر است و خداوند بی‌نیاز و بردبار است... مغفرت به معنی عفو و گذشت در برابر خشونت ارباب حاجت است، آنها که براثر هجوم گرفتاری‌ها پیمانه صبرشان لبریز شده و گاهی بدون هیچ‌گونه تمایل درونی سخنان خشونت‌‌آمیزی بر زبان جاری می‌سازند. این افراد در واقع از اجتماع ظالمی که حق آنها را نداده، بدین وسیله می‌خواهند انتقام بگیرند و کمترین جبرانی که اجتماع و افراد متمکن در برابر محرومیت آنان می‌توانند بکنند همین است تا سخنان آنها را که جرقه‌های آتش درون آنان است با تحمل بشنوند و با ملایمت خاموش سازند»(4)
و در آیه 195 سوره بقره آمده است: در راه خدا انفاق کنید (و با ترک انفاق) خود را به دست خود به هلاکت نیفکنید و نیکی کنید که خداوند نیکوکاران را دوست دارد. از این آیه یک حقیقت کلی و اجتماعی می‌توان استفاده نمود و آن این که انفاق به‌طورکلی سبب می‌شود که افراد اجتماع از هلاکت رهایی یابند و بعکس هنگامی که مسئله انفاق فراموش شود و ثروتها در یک قطب اجتماع جمع شود، اکثریتی محروم و بینوا به‌وجود می‌آیند و دیری نخواهد گذشت که یک انفجار عظیم در اجتماع به‌وجود می‌آید که نفوس و اموال سرمایه‌داران در آتش این انقلاب خواهد سوخت از اینجا ارتباط مسئله انفاق و پیشگیری از هلاکت روشن می‌گردد. بنابراین انفاق قبل از آنکه به حال محرومان مفید باشد به نفع سرمایه‌داران هست یعنی تعدیل ثروت حافظ ثروت است چنانکه حضرت علی(ع) به‌همین حقیقت اشاره می‌فرماید: «حصنوا اموالکم بالزکاه» اموال خویش را با دادن زکات حفظ کنید...»(5)
پیشنهاد می‌گردد صدا و سیمای یزد بیش از گذشته با دعوت از گویندگان و وعاظ مورد اعتماد مردم که آگاه نمودن جامعه و شهروندان به اصول و تعالیم ارزنده و عالیه اسلام را بر وابستگی‌های سیاسی، حزبی و خطی و گروهی ترجیح می‌دهند و‌ باساختن برنامه‌ها و فیلم‌ها و به تصویر کشاندن صحنه‌هایی اثرگذارتر به آن عده از زراندوزان و ثروتمندان و کاسبان متجاوز به حقوق جامعه و توانگرانی که حق مسلم مردم را غصب کرده و خون مردم را مکیده‌اند، کارخانه‌دارانی که با کمتر از یک دهم قیمت واقعی موسسه‌ای را تصاحب کرده یا با توصیه این یا آن از محل واردات و صادرات غیرقانونی سوء‌استفاده‌های ده‌ها میلیاردی نموده یا کسانی که کاخ‌نشینی را انتخاب کرده و با تجمل‌گرایی و اشرافی‌گری روزگار می‌گذرانند یا افرادی که احیاناً در لباس دینداری درآمدهای گزافی برای خود دست و پا کرده و به آلاف و الوفی رسیده‌اند هنرمندانه گوشزد نماید به وظایف شرعی و قانونی خود عمل کنند، حق ضعفا را بدهند، اسراف نکنند تا مورد غضب الهی قرار نگیرند و به کارگزاران و دولتمردان و مسئولان حکومتی در رده‌های مختلف متذکر شوند که مولای متقیان حضرت علی (ع) می‌فرماید: «هرکس به عدل عمل کند خدا حکومت او را محفوظ میدارد و هرکس به ستم عمل کند خدا در نابودی او تعجیل می‌کند»(6) بدان امید که انتخاب و به سرانجام رساندن این‌گونه روش‌ها و نظایر آن به صواب و صلاح نزدیکتر باشد.

مدیرمسئول 

پی نوشتها :
1- «قاموس قرآن»، سید علی اکبر قرشی، جلد هفتم، صفحه 98، چاپ دارالکتب الاسلامیه سال 1355
2- «تفسیر پرتوی از قرآن»، آیت‌ا... طالقانی، جلد چهارم، صفحه 270 از انتشارات شرکت سهامی انتشار سال 1348
3- «تفسیر نمونه»، جلد دوم، صفحه 256 و 257
4- همان، صفحه 238 و 239
5- همان، صفحه 21 و 22
6- «الحیاه»، استاد حکیمی، جلد 6، صفحه 496 و 497