هفته نامه آیینه یزد

حذف آزمون‌ها گامی در جهت کاهش اضطراب دانش‌آموزان

وزیر آموزش‌وپرورش با اشاره به ممنوع شدن برگزاری آزمون و ارائه کتاب کمک‌آموزشی در دوره ابتدایی می‌گوید: «شورای عالی آموزش‌وپرورش در اولین گام برای کاهش استرس و افزایش نشاط در مدارس؛ حذف امتحانات ورودی پایه هفتم برای مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی و مدارس خاص را تصویب کرده است. همچنین در این شورا تصویب شده است تجویز کتاب‌های کمک درسی ممنوع گردد. این اقدام به منزله کاهش اضطراب دانش‌آموزان دوره ابتدایی برای آزمون ورودی مدارس مذکور ارزیابی می‌شود... مشکل ما در آموزش‌وپرورش این است که بچگی را از بچه‌ها گرفته‌ایم و نتیجه‌گرا شده‌ایم و حاکمیت آزمون در دوره ابتدایی کنار گذارده می‌شود. چون تصویر آینده هر جامعه‌ای از تصویر امروز مدارس آن قابل پیش‌بینی است یعنی اگر می‌خواهیم بدانیم آینده ایران به ویژه در مسائل اجتماعی چگونه است می‌توان از وضعیت امروز مدارس به آن پی‌برد. سید محمد بطحایی با اشاره به این که در آموزش‌وپرورش بچه‌ها را اذیت می‌کنیم تصریح کرد: دانش‌آموزان در مدرسه راحت‌ نیستند و احساس آرامش نمی‌کنند که بخشی از این معضل ناشی از برنامه‌های درسی و آموزشی است و در مدارس مواردی را آموزش می‌دهیم که خارج از مدرسه مورد نیاز دانش‌آموزان نیست. آموزش‌وپرورش از کیفیت لازم برخوردار نیست و مبنای برنامه درسی باید نیاز فردی و اجتماعی دانش‌آموزان باشد تا آن‌ها گفت‌وگو، مطالعه، استدلال و تحمل را در مدرسه بیاموزند اما در این رابطه بسیار کم کاری می‌شود، باید متناسب با نیازهای روز دانش‌آموزان محتوای برنامه‌های درسی و روش تدریس معلمان تغییر پیدا کند. در آموزش‌وپرورش تصمیم گرفتیم تا برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی کتاب‌های کمک‌آموزشی و آزمون‌های متعدد تجویز نشود، هم‌اکنون خانواده‌ها احساس می‌کنند در رقابتی قرار دارند که فرزندشان باید پیروز شود و گاه از دانش‌آموز کلاس سوم دبستان تا شانزده مرتبه آزمون تستی در طول یکسال تحصیلی اخذ شده است، در حالی که او در این سن باید به بازی بیندیشد و نیاز است تا دانش‌آموزان مهارت‌های زندگی جمعی را در مدرسه تمرین کنند، اما بیشتر وقت آنها صرف محفوظات می‌شود. بطحایی ادامه داد: مصوبه‌ای را در آموزش و پرورش داشتیم که براساس آن برگزاری هر آزمون در دوره ابتدایی و تجویز کتاب‌های کمک آموزشی ممنوع است و برای مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی در پایه هفتم آزمون برگزار نخواهیم کرد.»(1)
سال‌ها است که عده‌ای از دانش‌آموزان به علت شرکت در کلاس‌های تست و تقویتی فرصت جست‌وخیز و لذت در کنار خانواده بودن و گذراندن تعطیلات را ندارند. کم‌کم ویروس تست و موریانه آموزش چهارگزینه‌ای بنیان‌های آموزش دلپذیر را متزلزل و شادابی را از مدارس گرفته است باید به یاد آورد چه بسیار دانش‌آموزانی که انواع و اقسام کتاب‌های کمک درسی و تست را خریداری نموده و باید در ساعاتی از شبانه‌روز با کمک پدر یا مادر و یا صرف هزینه‌های گزاف آنها را مطالعه و در ذهن خویش بسپارند. صبح‌های جمعه و چشم‌های پف کرده، رنگ زرد کودکان، چهره عصبی والدین، ترافیک اطراف محل تست و آزمون، تکرار این جمله که جمعه هم نداریم و بعد استرس اعلام نتیجه که معمولاً تا ساعاتی بعد از امتحان ادامه داشته و گاه رفاقت‌ها به کینه رقابت آلوده شده و در پی آن مقایسه این با آن، دانش‌آموزان را خرد می‌کند و اثرات سویی بر روح و روانشان باقی می‌گذارد. خستگی زجرآور عصرها آن هم به خاطر برگزاری کلاس‌های تست و تقویتی و عواقب آن را نباید فراموش کرد و این امور سبب دلزدگی و اضطراب بچه‌ها و خانواده‌ها و عده‌ای از معلمان می‌گردد و همه برای این است که با عبور از میان ویرانه‌های شخصیت و تربیت و شادابی، دانش‌آموز راهی مدارس استعدادهای درخشان و نمونه گردد.به یاد آوریم که دانش‌آموزی به دوستش می‌گوید اگر جزوه‌ها و کتاب‌های کمک آموزشی را که پدر و مادرش برای او خریداری نموده‌اند روی هم بگذارد از قد دانش‌آموز بلندتر خواهد بود.
امروز باید از مسئولان آموزش‌وپرورش که می‌خواهند کودکان و نوجوانان را از این همه فشارها رهایی دهند سپاسگزاری نمود و نویسندگان، معلمان، مربیان، اساتید دانشگاه‌، فعالان عرصه روانشناسی کودک و نوجوان و همه کسانی که سال‌ها دغدغه آموزش کودک و نوجوان را داشته‌اند به حمایت دعوت کرد تا از کنار این حرکت به سادگی نگذرند و نگذارند مافیای کتاب، کلاس، آزمون، تست و مشاوره که سال‌ها است سود میلیاردی به جیب زده‌اند برگردند و یا با عناوین دیگر آنها که از در رانده شده‌اند از پنجره‌ها سردرآورند و به گذشته بازگردند. با توکل به پروردگار آرزو نماییم مقامات وزارت آموزش‌وپرورش و همکارانشان در تمام شهرها و استان‌ها که با جرات و شهامت در این راه قدم گذاشته‌اند توفیق یابند تا آن‌گونه که شایسته است این کار را به انجام برسانند به طریقی که مورد تأیید اکثریت متخصصان تعلیم و تربیت و آموزش کودک و نوجوان قرار گیرد تا در راه شناخت و روش غربالگری دانش‌آموزان همراه با طراحی نظام آموزش‌وپرورش و توجه به آنان که در واقع دارای استعداد درخشان هستند بدون توسل به روش‌های به اصطلاح دوپینگی بتوانند در مسیر نخبگی قدم برداشته و روز به روز موفق‌تر بشوند.
متخصصان آموزش ابتدایی مهمترین دلایل حذف آزمون استعدادهای درخشان و نمونه دولتی و مدارس خاص را به شرح زیر می‌دانند.
1.حذف رقابت‌های نامطلوب که منجر به حسادت می‌شود و مقایسه‌های نابجا و کاهش استرس‌های مفرط در عده‌ای از دانش‌آموزان
2.افزایش لذت یادگیری و تقویت روحیه همکاری و تعاون در فراگیران
3.مغایر بودن آزمون‌های ورودی مدارس خاص با اهداف دوره ابتدایی و ارزشیابی توصیفی
4.ایجاد اضطراب در کودکان به علت وجود آزمون‌های مکرر و بعضاً فشار خانواده‌ها و نابودی دوران کودکی و دور کردن کودکان از فطرت کودکانه‌
5.ضعف اعتماد به نفس در دانش‌آموزانی که در آزمون پذیرفته نشده‌اند و سرخوردگی و احساس ناامیدی آنان و ابتلا به تزلزل شخصیت و فشارهای روانی و نگرانی مداوم و اضطراب
6. خلاقیت‌زدایی از ذهن و فکر دانش‌آموزان و صرفاً کلیشه‌ای و الگویی کارکردن جهت قبولی در آزمون‌ها
7. هویت بخشی کاذب و رقابت‌گرایی در بین افراد منتخب آزمون
8. عدم آموزش مهارت‌های زندگی فردی و اجتماعی و در عین حال خودبرتربینی کاذب
9. ورود دانش‌آموزان سخت‌کوش به جای تیزهوش به این مدارس و ایجاد مشکل در ادامه مسیر
10. بی‌توجهی به ابعاد مختلف رشد کودکان و صرفاً پرورش مهارت‌های ذهنی در آنان
11. تاکید بیش از حد به دروس ضریب‌دار در آزمون از جمله ریاضی و علوم تجربی و بی‌توجهی و یا حذف بقیه دروس
12. تاکید صرف به اهداف شناختی، عدم پرورش مهارت‌های تفکر و فشارهای روانی و عاطفی شدید در کودکان و به دنبال آن خانواده‌ها.
گرچه وظیفه مسئولان ذی‌ربط این است برای دانش‌آموزانی که در واقع تیزهوش هستند امکانات تحصیلی فراهم نمایند اما پیشنهاد می‌گردد متخصصان امر به عنوان نمونه در دارالعباده یزد بررسی نمایند در سال تحصیلی جاری چند درصد دانش‌آموزان شاغل تحصیل در مدارس استعدادهای درخشان این شهر از معلم سرخانه استفاده نمی‌کنند؟ چند نفر از پذیرفته‌شدگان شرایط ورود به این‌گونه مدارس را داشته‌اند؟ بسیاری از آنها نه تنها در امور خانه به پدر یا مادر کمک نمی‌کنند بلکه حتی برای یک‌بار از نانوایی سرکوچه و خیابان محل زندگی نان نخریده و به خانه نبرده‌اند و باید لیوان آب و چای هم به‌دست آنان داد. چند درصد از این گروه از طریق مدرسه و خانه غیر از آماده نمودن وسایل تست و آزمون و شرکت در کلاس‌های فوق‌العاده اصول زندگی را آموخته‌اند؟ بارها دیده و شنیده شده است عده‌ای از این افراد گفته‌اند ای کاش معلمان و مربیان ما بجای برگزاری آن همه کلاس تست و مطالعه کتاب‌های کمک درسی راه زندگی و مقاومت در برابر ناملایمات احتمالی در حوادث و پیش‌آمدهای روزگار هم به ما آموخته بودند تا بتوانیم هنگام سکونت در شهر و دیاری دیگر به زندگی ادامه دهیم و با مشکلات دست و پنجه نرم کنیم. به راستی بعضی از آن دانش‌آموزانی که مثلاً موقع پاسخ درس دینی و ادبیات صددرصد نمره مثبت کسب می‌نمایند در امور مربوط به دین‌داری و مذهبی در کجا قرار دارند؟ آیا به راحتی می‌توانند در جمعی و جلسه‌ای به معرفی خود پرداخته و خواسته‌های بحق خویش را ارائه نمایند؟ و آخرین پرسش این‌که دانش‌آموزانی که در حین تحصیل نتوانسته‌اند نمره لازم را کسب و یا از این‌گونه مدارس اخراج شده و یا آموزشگاه را ترک کرده‌ یا در رشته دلخواه دانشگاه پذیرفته نشده و یا چند سال به اصطلاح پشت کنکور مانده‌اند خود و خانواده‌شان در چه وضعیتی قرار دارند؟ و در نهایت چند درصد از این فارغ‌التحصیلان در ایران ماندگار شده‌اند؟ نکته مهم این‌که اجرایی شدن دستورالعمل حذف آزمون استعدادهای درخشان و نمونه دولتی که در واقع تلاش در جهت تحقق بیشتر عدالت آموزشی و دستیابی دانش‌آموزان به اهداف غایی آموزش‌وپرورش می‌باشد، ممکن است تعداد دانش‌آموزانی که به مدارس غیردولتی دوره اول متوسطه گرایش پیدا می‌کنند قابل توجه و نحوه ورود به بعضی از این آموزشگاه‌ها بنابه آنچه که هم‌اکنون در این شهر شاهد هستیم چالشی بزرگ باشد که باز با نصب بنرها و اطلاعیه‌ها و تبلیغات، هیولای در قفس انداخته شده آزمون و تست و کنکور و مافیای میلیاردی که با همت مقامات عالی وزارت آموزش‌وپرورش عملی خواهد شد دوباره از جایی دیگر سربر‌آورد و چه بسا سودجویانی که در بعضی از شهرها و مناطق نشان داده‌اند قداست فرهنگ و معلم و تعلیم و تربیت را نادیده می‌گیرند در احیای این روش گام بردارند چون با کمال تاسف تاکنون بسیاری از ادارات آموزش‌وپرورش به‌ویژه در مراکز استان‌ها نتوانسته‌اند بعضی از این مدارس غیردولتی را که پای‌بند به رعایت آیین‌نامه‌ها و قوانین و دستورالعمل‌های ابلاغی نیستند اصلاح نمایند به یقین ادامه آن وضعیت نیز به اختلافات طبقاتی و تبعیض آموزشی در جامعه دامن می‌زند و مهم‌تر آن‌که مردم را نسبت به تشکیل این‌گونه مدارس بدبین‌تر می‌کند.

مدیرمسئول

پی نوشت: 1- خبرگزاری‌ها و سایت‌ها