هفته نامه آیینه یزد

فساد و رانت‌خواری و بی‌اعتمادی مردم به دولت

قریب به پنجاه، شصت سال پیش در ایام تابستان‌ همراه پدر و مادر -که روح و روانشان قرین شادی باد- برای دیدن اقوام و خویشان به روستای همت‌آباد و میمونه (اسلام‌آباد) رستاق یزد می‌رفتیم. بعدازظهرها عده‌ای از مردم روستا به علت گرمای هوا در محلی که معمولاً زیر «ساباط»(1) ده بود می‌نشستند و هریک از افراد از گذشتگان و دیده‌ها و شنیده‌های خود برای یکدیگر بازگو می‌کردند. روزی یکی از حاضران که در جوانی به ساربانی و خرید و فروش گندم و قند و شکر و... اشتغال داشت و روزگار گذرانده بود و بعدها از فرزندانش شنیدم که حاضر نشده بود حتی یک متر زمین کشاورزی از ملک ارباب خود را که بر روی آن کشت و کار می‌کرده در هنگام اصلاحات ارضی دوران محمدرضا پهلوی تصاحب کند از دوران رضاخان می‌گفت و چون ناامنی و حمله اشرار و دزدان و راهزنان و یاغیان را در مناطق مختلف در اواخر قاجار از نزدیک دیده بود درباره کوتاه کردن دست دزدان و سارقان در دوره رضاخان خاطراتی بیان می‌کرد و می‌گفت: زمانه آن‌چنان تغییر کرده بود که اگر دختر چهارده ساله‌ای «هاون»(2) طلا بر سر می‌گذاشت و از منطقه «ورزنه» به طرف «شیراز» حرکت می‌کرد کسی جرات نمی‌کرد به او نگاه کند و متعرض وی شود. در آن جمع از دیکتاتوری، دین‌ستیزی، فحاشی، بی‌سوادی، کشف حجاب و دست‌نشانده انگلیس بودن رضاخان سخنی گفته نمی‌شد اما در مقایسه با آشوبگری و ناامنی زمان احمد شاه و حمله دزدان به ساکنان محلات و شهرها می‌گفتند.
سال‌های بعد مسافرانی که از حج تمتع و عمره به وطن برمی‌گشتند از عدم افزایش بهای اجناس و هر قوطی نوشابه به قیمت یک ریال سعودی خبر می‌دادند. روزی در زمان جنگ ایران و عراق و دوران 8 سال دفاع مقدس در یکی از کتابفروشی‌های تهران نشسته بودم تازه‌واردی دیدم که یک شانه تخم‌مرغ و مقداری برنج و روغن به همراه داشت و وارد کتابفروشی شد و با لهجه محلی عراقی با صاحب مغازه سخن می‌گفت. صاحب مغازه گفت: می‌دانید این جوان کیست و چه می‌گوید؟ و بلافاصله ادامه داد این جوان برادر من است و چند ماه است که صدام ملعون او و خانواده‌اش را از کربلا اخراج کرده و در تهران ساکن شده و در کنار یکدیگر زندگی می‌کنیم. می‌گوید به چندین مغازه سرزده تا مایحتاج زندگی خریداری کند و اظهار می‌دارد قیمت‌ها متفاوت است در حالی که در کربلا مغازه‌داران در هر کوچه و خیابان اجناسی چون قند و شکر و برنج و تخم مرغ و... را به یک قیمت می‌فروختند اما در این خیابان این‌گونه مایحتاج عمومی را با قیمت‌های متفاوت می‌فروشند. معاود عراقی هنگام خرید نان و روغن و... از ظلم و ستمی که بر وی رفته و از شهر و دیار خویش اخراج و آواره شده بود نمی‌گفت ولی از یکسان بودن بهای تخم‌مرغ و برنج حرف می‌زد، با خود گفتم در این شماره حداقل برای ثبت در تاریخ جراید بنویسم مناسب است دکتر حسن روحانی در نشست‌ها و جلساتی که با یاران و همراهان و اطرافیان خود دارد به این نکته توجه کند و بداند که صرفاً اطلاعیه و همگامی این یا آن حزب، پیروزی دولت تدبیر و امید را رقم نزده است. قبل از انتخابات دور اول ریاست‌جمهوری وقتی حجت‌الاسلام والمسلمین روحانی به یزد آمد هم‌حزبی‌ها و یاران وی نتوانستند حدود 200نفر را در حسینیه کنار مسجد حظیره پایگاه انقلابیون یزد گردهم آورند. وقتی مردم این سرزمین از هر قوم و مذهب و طایفه و گروه حمایت‌های بی‌دریغ مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی و فرهیخته ارجمند جناب حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی و... را مشاهده نمودند و بعد از کناره‌گیری و اقدام ارزنده و اثرگذار دکتر محمدرضا عارف و پخش و نشر مناظرات و سخنرانی‌های انتخاباتی، دکتر روحانی موفق شد نظر و پشتیبانی اکثریت مردم را جلب و ریاست قوه مجریه را بر‌عهده بگیرد و در دور دوم نیز به پیروزی رسید. بنابراین روزی باید به این پرسش‌هایی که در ذهن مردم است پاسخ داد. در چند سال اخیر علاوه بر این‌که ارزش پول ملی به کمتر از ثلث کاهش یافته، ارز دولتی به بسیاری از شرکت‌ها برای خرید موبایل،‌ ماشین و خیلی از اجناس و لوازمی که بعضاً مورد نیاز مردم نیز نبوده به تعدادی از شرکت‌ها،‌ سازمان‌ها، نهادها،‌ موسسات و افراد که بعضی از آنها تخصصی در این امور نداشتند داده شده که یا در مسیر اصلی واردات هزینه ننموده و یا بخش زیادی از آن را اختلاس کردند و یا در راه دیگری صرف نمودند و در نهایت سوء‌استفاده کرده‌اند. در حالی که مردم در شرایط سختی به سر می‌برند. بدیهی است در این صورت عذرخواهی وزیر صنعت یا تغییر رئیس بانک مرکزی و اعلام استعفای دکتر نوبخت که با عملکرد خود نتوانسته است رضایت بسیاری از فرهنگیان، کارمندان و بویژه بازنشستگان و معلمان خرید خدمتی را جلب نماید،‌ چه دردی را دوا و چه مشکلی را حل می‌کند؟ مردم این سرزمین با نگاه به لیست اسامی دریافت‌کنندگان ارز و یا خریداران سکه از ناتوانی مدیران ذی‌ربط حیرت‌‌زده می‌شوند.
نماینده بوکان در مجلس می‌گوید: «وقتی به مردم می‌گوییم پول نیست آنها می‌گویند چرا برای اختلاس پول هست. وقتی به آنها می‌گوییم با کمبود منابع ارزی مواجه هستیم آنها می‌گویند چرا برای سپرده‌گذاری برخی از آقازاده‌ها در خارج از کشور ارز فراوان است. محمدقسیم عثمانی با بیان اینکه متاسفانه عملکرد بد ما باعث شده است مردم اعتماد خود را نسبت به حاکمیت از دست بدهند و به آن خدشه وارد کنند، گفت: ما باید ستاد احیای اعتماد عمومی تشکیل دهیم. مردم نبودها و کمبودها را می‌پذیرند اما تبعیض‌ها را برنمی‌تابند. وی ادامه داد: فساد اقتصادی و اجتماعی دلسوزان کشور را می‌آزارد.»(3)
تنها با افشای اسامی و اعلام نام مفسدان و رانت‌خواران و سوء‌استفاده‌کنندگان ارز دولتی آن هم در این موقعیت حساس نظر مردم تامین نخواهد شد. روز به روز بر تنگناها افزوده می‌شود مایحتاج زندگی گران‌تر می‌شود و حتی پخش این‌گونه اخبار آرامش مردم این سرزمین را بهم می‌زند و به هر اندازه که پرونده‌های این چنینی مطرح می‌گردد به اصطلاح همانند انفجاری بر تشویش و نگرانی مردم می‌افزاید به عنوان نمونه آنگاه که خبر می‌رسد: «...تنها در مدت 64روز 20 میلیارد دلار ثبت سفارش کالا صورت گرفت. طبق وعده‌ای که دولت برای ایجاد شفافیت در تخصیص دلار 4200تومانی برای واردات داده بود، لیست دریافت‌کنندگان این ارز توسط بانک مرکزی منتشر شد که متأسفانه برخی دریافت‌کنندگان از ارز ارزانی که در اختیار آنها قرار داده شده بود سوء‌استفاده کردند. درهفته‌های اخیر مصداق‌های بسیاری از واردات چایساز به جای قطعات خودرو گرفته تا واردات لوبیا توسط یک شرکت فعال در صنعت برق توسط خبرنگاران رسانه‌ای شد. حتی به گفته یکی از نمایندگان مجلس دو شرکت زیرمجموعه سازمان صداو‌سیما هم با دریافت دلار 4200تومانی خودرو و خوراک دام وارد کشور کرده‌اند. به دلیل فاصله بالای قیمتی دلار 4200 تومانی با آنچه که در بازار غیررسمی و با نرخی نزدیک به 8 هزار تومان (اکنون 12هزار تومان!) دست‌به‌دست می‌شود رانت بزرگی در تخصیص ارز پنهان است درصورتی که اختلاف قیمتی دلار دولتی و آزاد را 3هزار (تا 7هزار!) تومان درنظر بگیریم ثبت سفارس 20میلیارد دلاری 60هزار میلیارد (حدود 130هزار میلیارد!) تومان می‌شود. پس از آنکه سوء استفاده‌های ارزی از واردات فاش شد، به دستور وزیر صنعت، ثبت سفارش کالا با ارز 4200 تومانی متوقف شد و پس از آن دولت سه وزارتخانه صنعت، جهاد و اقتصاد را مسئول تأیید سفارش‌های واردات معرفی کرد.»(4)
«...به طور معمول هر تخلف و فسادی که در کشور رقم می‌خورد نام یکی از دانه درشت‌های بانکی نیز در آن دیده می‌شود. هرچند رقم دقیق مطالبات معوق بانکی مشخص نیست ولی آخرین آمارها حکایت از حدود 90 هزار میلیارد تومان پولی می‌کند که برخی در قالب وام بانکی دریافت کرده‌اند و دیگر هیچ‌گاه آن را پس نداده‌اند. در ابتدای دولت یازدهم معاون اول رئیس‌جمهوری لیست 570 بدهکار بزرگ بانکی را به قوه قضائیه ارسال کرد. افرادی که در طول سال‌های متمادی با استفاده از نفوذ خود تسهیلات میلیاردی از بانک‌ها دریافت کرده و در قبال آن وثیقه‌های ناچیزی باقی گذاشته‌اند. که اکنون مانع بزرگی بر سر راه دریافت این مطالبات معوق است.»(5)
آیا هیات دولت معاونان رئیس‌جمهور، کارمندان سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط، استانداران و کلیه مسئولان نمی‌دانند بخش اعظم بی‌اعتمادی مردم نتیجه و حاصل بی‌برنامگی و بدقولی دولتمردان است؟ به هر حال باید از فساد فراگیر جلوگیری کرد،‌ رانت‌خواران را به سزای اعمالشان رساند و به یقین هماهنگی سازمان‌های نظارتی و تلاش نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و مسئولان قوه‌قضائیه می‌تواند در کنار همکاری همه جانبه قوه مجریه، رانت‌خواران و مفسدان اقتصادی را به دست قانون بسپارد. گرانی‌ها کمرشکن است و بیداد می‌کند اکثریت مردمی که زیر خط فقر زندگی می‌کنند و حتی طبقه متوسط و معمولی روز به روز زیر بار گرانی‌ها ضعیف‌تر، خمیده‌تر و شکسته‌تر می‌شوند و اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی بعضی از مقامات و مسئولان و برگزاری میهمانی‌ها و یا مراسم عروسی عده‌ای از آقازاده‌ها از جمله فرزند یکی از سفیران جمهوری اسلامی ایران بویژه آن‌گاه که مردم عذر بدتر از گناه داماد و پدر داماد را که می‌خوانند و می‌شنوند شگفت زده می‌شوند. حاکمان، مدیران، مسئولان و مقامات ذی‌ربط از هر صنف و طبقه!‌ بدون شک می‌دانند باید برای تثبیت بازار و سامان دادن به وضع معیشتی مردم تلاش و کوشش خود را افزایش دهند چون فردا دیر است باید هرچه زودتر کاری کرد و چاره‌ای اندیشید و مردم را از این مخمصه نجات داد.

مدیرمسئول

پی نوشتها:
1- ساباط: دالان، راهرو روپوشیده، پوشش بالای راهگذر، سایبان، سقفی که در زیر آن معبر و سرای باشد.
2-هاون: ظرفی که در آن ادویه و تخم‌های گیاهان و غیره را با دسته‌ای بکوبند. نقل از فرهنگ معین
3- روزنامه آرمان، 4/5/97
4- روزنامه ایران، 30/4/97
5- همان