هفته نامه آیینه یزد

انتقاد دوباره علی مطهری از صداوسیما
مهندس بازرگان به «تز اسلام منهای روحانیت» معتقد نبود



بار دیگر نایب‌رئیس مجلس به صداوسیما تذکر داد؛ این‌بار برای تز «اسلام منهای روحانیت» که صداوسیما آن را به بازرگان نسبت داده بود. نایب‌رئیس مجلس با بیان اینکه مرحوم مهندس بازرگان به تز اسلام منهای روحانیت معتقد نبود، از صداوسیما خواست که با دعوت از صاحبنظران آشنا به مقوله مطرح‌شده برنامه‌ای چالشی را تهیه کند. در یادداشت علی مطهری آمده است: «در تاریخ 26/3/96 برنامه‌ای با عنوان «جهان‌آرا» از شبکه افق در شبکه یک سیما بازپخش شد. در این برنامه که نکات مثبت و مفیدی داشت، جناب آقای کوشکی کارشناس برنامه چند بار تز «اسلام منهای روحانیت» را به مرحوم مهندس بازرگان نسبت دادند. این امر خلاف واقع است. اولا مهندس بازرگان به چنین تزی معتقد نبود. این تز را می‌توان با یک دید ابزاری از لابه‌لای آثار مرحوم دکتر شریعتی استخراج کرد و البته گروه فرقان همین کار را کرد و در جزواتش زیاد به آن استناد می‌کرد.
ثانیا رابطه مهندس بازرگان با روحانیت یک رابطه دوستانه و توأم با احترام متقابل بود. رابطه بازرگان با مراجع تقلید وقت و با استاد شهید آیت‌ا... مطهری و مرحوم آیت‌ا... طالقانی و بسیاری دیگر از علما بر همگان روشن است. اساسا روحانیت ازجمله امام خمینی(ره)، مهندس بازرگان را فردی متدین و اهل تهجد و نماز شب می‌دانستند و یکی از دلایلی که امام(ره) پیشنهاد شهید مطهری مبنی بر نخست‌وزیری مهندس بازرگان برای دولت موقت را پذیرفت، گذشته از تخصص و ضدمارکسیسم‌بودن او، همین مطلب بود. اگر بخواهیم سه نفر را نام ببریم که از دهه 30 تا پیروزی انقلاب اسلامی موجب نزدیک ‌شدن دانشگاهیان به روحانیت و در نتیجه ایجاد سرعت در پیروزی انقلاب شدند باید از آیت‌ا... مطهری، مهندس بازرگان و آیت‌ا... طالقانی نام برد. نقصی که در آثار اسلامی مهندس بازرگان وجود دارد نوعی علم‌زدگی در مواردی است که باید از فلسفه بهره گرفت؛ نکته‌ای که استاد مطهری بارها در نقد نظریات مهندس بازرگان در اصول عقاید مانند توحید و نبوت و معاد گوشزد کرده و آن را ناشی از انس با علوم تجربی و ناآشنایی با فلسفه دانسته است. اما این کجا و تز اسلام منهای روحانیت کجا؟ جناب آقای کوشکی که مطالب ارزنده‌ای نیز در آن برنامه بیان کردند، خوب است در نقل و تحلیل وقایع تاریخی مطابقت با واقع را ملاک اول خود قرار دهند. صداوسیما نیز نباید برنامه‌های یکطرفه تولید و پخش کند و طی آن افرادی هدف اتهامات سنگین قرار گیرند و فرصتی هم برای دفاع از آنها وجود نداشته باشد. در همین موضوع مورد بحث، خوب است صداوسیما از فردی که بر افکار و اندیشه‌های مهندس بازرگان و مشی سیاسی او تسلط کافی دارد نیز در برنامه‌ای مشابه دعوت به عمل آورد تا حقیقت مطلب برای مردم ما خصوصا جوانان که اطلاعاتشان از آن دوره اندک است آشکار گردد.» در حالی کوشکی مرحوم بازرگان را معتقد به تز «اسلام منهای روحانیت» می‌داند که پیش از او همفکرانش بر این عقیده بودند که حامی این تز علی شریعتی بوده و پس از مدتی اصلاح شده است. مثلا صبح توس می‌نویسد: «تئوریسین تز اسلام منهای روحانیت (دکتر شریعتی)، پس از چندی و در اثر آشنایی با روحانیون متعهد و راستینی همچون امام خمینی(ره)، آیت‌ا... خامنه‌ای، شهید مطهری و سایر علمای متعهد، از نظریه خود عدول و عبور کرد.»