هفته نامه آیینه یزد

تاسیس نخستین پارلمان ایران در 111 سال پیش

علی ططری در 14 جمادی الثانی 1324 ه.ق فرمان مشروطیت به امضای مظفرالدین شاه رسید. پس از آن، رهبران ملی و نمایندگان حکومتی برای تهیه آیین‌نامه و افتتاح مجلس نشستی ترتیب دادند و تصمیم گرفتند برای اینکه نمایندگان مجلس، نماینده همه مردم باشند و عموم طبقات در انتخاب مجلس سهیم باشند، از هر طبقه و صنفی نماینده‌ای معین شود تا پس از آنکه مجلس شورای ملی آغاز به کار کرد، وقت بیشتری به دست آید و وکلا به هر طریق که صلاح می‌دانند، قانون انتخابات عمومی را تدوین کنند. بنابراین از سوی مظفرالدین شاه انتخابات عمومی اعلام کردند و برای کل کشور، 162 نماینده در نظر گرفتند که تقریباً نیمی از تهران و نیمی دیگر از ولایات انتخاب شدند.
این فرآیند تأسیس نخستین پارلمان ایران در یکصد و یازده سال پیش بود. اما پیشینه آشنایی ایرانیان با مجلس شورا از کجا شروع شد؟
در پاسخ باید گفت: با تشکیل مجلس شورای اول، بیشتر اندیشمندان و آگاهان سیاسی به سبب اهمیت و کاربرد سیاسی- اجتماعی نهاد مجلس، در پی شرح و توضیح جایگاه و کارکرد آن در ساختار سیاسی کشور برآمدند، مجدالاسلام کرمانی (نویسنده، روزنامه‌نگار و منتقد سیاسی دوره مشروطه) و محمدعلی فروغی (ذکاءالملک) از جمله آنها بودند. بیشتر نوشته‌های مجدالاسلام به این موضوع اختصاص داشت؛ اندیشه سیاسی فروغی نیز بویژه از آن روی که نخستین کتاب حقوق اساسی در ایران را نگاشت، دارای اهمیت است. وی در سال 1325 قمری، این کتاب را به نام حقوق اساسی یا آداب مشروطیت اول تألیف کرد.