هفته نامه آیینه یزد

تلاش‌های دکتر ابراهیم یزدی در کنار امام(ره)
در تاریخ کشور ماندگار خواهد بود

ما با دکتر ابراهیم یزدی و همفکرانش مانند مهندس عزت‌الله سحابی رفتار خوبی نداشتیم



دکتر ابراهیم یزدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، به همراه امام خمینی(ره) به ایران بازگشت. در بهمن 1357، ابراهیم یزدی به دستور امام خمینی(ره) به عضویت شورای انقلاب اسلامی ایران درآمد و با آغاز به کار دولت موقت انقلاب به سمت «معاون نخست‌وزیر در امور انقلاب» برگزیده شد. پس از آن برای مدتی با حکم امام‌خمینی(ره) به عنوان سرپرست مؤسسه کیهان منصوب شد و پس از استعفای کریم سنجابی از وزارت امور خارجه ایران، به عنوان «وزیر امور خارجه دولت موقت انقلاب» معرفی شد. در فاصله کوتاهی پس از اشغال سفارت آمریکا در تهران، دولت موقت به نخست‌وزیری مهدی بازرگان در اعتراض به ناتوانی دولت و کنترل گروه‌های خودسر استعفا داد و او نیز همراه با استعفای مهندس بازرگان از دولت کناره گیری کرد، سپس در سال 1358 نماینده مردم تهران در دوره اول مجلس شورای اسلامی شد، اما پس از آن، صلاحیت‌اش برای نامزدی در انتخابات دوره‌های بعدی مجلس شورای اسلامی، توسط شورای نگهبان قانون اساسی رد شد. یزدی پس از انقلاب نیز ریاست کمیته اجرایی و دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران را متناوباً بر عهده داشت و از اعضای شورای مرکزی نهضت آزادی به صورت متمادی بوده. پس از فوت مهندس مهدی بازرگان دبیر کل فقید نهضت آزادی در سال 72، از سوی شورای مرکزی این حزب به سمت دبیر کلی نهضت آزادی برگزیده شد و تا زمان فوت در حدود 24 سال در این سمت حزبی حضور داشت.
رئیس جمهور با انتشار عکسی از خود و ابراهیم یزدی نوشت: دکتر ابراهیم یزدی در کنار امام(ره) در نوفل‌لوشاتو و سال‌های بعد از آن، در تاریخ کشور ماندگار خواهد بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی همچنین در پیامی به شرح زیر درگذشت دکتر ابراهیم یزدی را تسلیت گفت.
بسم ‌الله الرحمن الرحیم انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت مرحوم دکتر ابراهیم یزدی، موجب تأثر و تألم خاطر شد. در سال‌های سیاه استعمار خارجی و استبداد ستمشاهی که تشکیل حکومت دینی و احیای کرامت انسانی آرزویی دست نیافتنی می‌نمود، دکتر یزدی جزء پیشگامان مبارزه در محافل دانشگاهی به شمار می‌آمد. وی در ایام هجرت امام راحل به فرانسه در کنار آن حضرت بود و بعد از پیروزی انقلاب نیز در دستگاه اجرایی و مجلس شورای اسلامی انجام وظیفه نمود. اینجانب این ضایعه را به خانواده محترم و نزدیکان ایشان تسلیت می‌گویم و از درگاه ایزد منان برای آن مرحوم رحمت واسعه و برای عموم بازماندگان صبر و اجر مسألت دارم.
محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان از جمله دولت مردانی بود که در پیامی درگذشت ابراهیم یزدی وزیر اسبق امور خارجه و مبارز برجسته دوران ستمشاهی را به خانواده و کلیه بازماندگان آن فقید سعید‌ تسلیت گفت. وی در این پیام از درگاه خداوند سبحان برای آن مرحوم رضوان و رحمت واسعه مسالت کرد. رئیس شورای راهبردی روابط خارجی گفت: ابراهیم یزدی از جهت سیاسی فردی کارشناس و پیگیر بود و به مسائل سیاست خارجی اشراف داشت.
دکتر ابراهیم یزدی، در سن 86 سالگی و بعد از تحمل یک دوره بیماری درگذشت. وی از چهره‌های موثر در سال‌های نخست انقلاب است. خبر درگذشت یزدی در میان فعالان سیاسی ایران تاکنون با واکنش‌های زیادی مواجه شده است. در همین راستا شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی مختلف پیام‌هایی را منتشر کردند.
دکتر صادق زیباکلام در مصاحبه با ایران در مورد ابراهیم یزدی می‌گوید: مرحوم دکتر یزدی بیش از آنکه یک متفکر اسلامی باشد، بیشتر یک کنشگرا بود، یعنی از نظر سازماندهی و برنامه‌ریزی مطرح بود، نه یک نظریهپرداز مانند دکتر شریعتی. در سال‌های پس از کودتای 28 مرداد در خارج از کشور، ایشان همیشه در قالب کسی که از نظر سازماندهی و مدیریت اجرایی اهمیت دارد مطرح بود. در دوران مهم و سرنوشت ساز سه ماهی که امام در نوفل لوشاتو بودند و اخبار انقلاب و امام توجهات جهانی را جلب کرده بود، دکتر یزدی نقش بسیار اساسی و مهمی بازی کرد تا از طریق مصاحبه‌های امام(ره) تصویر نهضتی مخالف خشونت، نهضتی مردمی و نهضتی که حاضر نیست دست به سلاح ببرد به جهان مخابره کند. این تصویر توانست زمینه ساز همراهی و حمایت گسترده افکار عمومی دنیا با انقلاب اسلامی شود.
حبیب‌ا... پیمان نیز در پیام تسلیت خود درباره یزدی آورد: «او درانجام تعهداتش در قبال خود، جامعه و کمک به رهایی مردم و سرزمین خویش از قیود جهل و استبداد و خودکامگی و عقب ماندگی هرگز درنگ نکرد».
وی با اشاره به ضرورت توجه به مشی زندگی مرحوم یزدی؛ تاکید کرد: باید به یاد آوریم که «ناپایداری و بی‌ثباتی»، به یک ویژگی «پایدار» بدل شده است و حرمت «دروغ و ریا»، «نقض عهد»، «قانون‌شکنی»، «ابن‌الوقتی» و نان به نرخ روز خوردن و ستایش ارباب قدرت و ثروت نزد اکثر دولتمردانش درهم شکسته و زشتی و پلیدی «خیانت» به امید، اعتماد و امانت‌های عمومی، پشت کردن به قول و قرارها و حیف و میل ثروت‌های ملی، رنگ باخته است. رمز محبوبیت و ماندگاری نام و خاطره آنان در این است که با ارایه سرمشقی از یک عمر «پایداری و ثبات قدم»، «وفای به عهد» و «احترام به میثاق‌های ملی» و «ارزش‌های اخلاقی»، به سهم خود به حفظ و بازتولید ارزش‌های مزبور در خاطره و وجدان جامعه یاری رسانده و می‌رسانند.
مصطفی تاج‌زاده؛ فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز با انتشار تصویری از ابراهیم یزدی در صفحه اینستاگرام خود؛ نوشت: «ایران سیاستمداری باهوش، شجاع، تشکیلاتی، مجرب، صبور و دلسوز را از دست داد. دکتر ابراهیم یزدی تا پایان به مهندس بازرگان وفادار ماند».
مبارزات و فعالیت‌های سیاسی در ایران و خارج از کشور طی سالیان متمادی و همراهی و همگامی و مکاتبات ابراهیم یزدی با بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در عراق و پاریس در تاریخ ثبت و ضبط و ماندگار خواهد بود.
تعداد زیادی از علما، روحانیون، فعالان سیاسی، مسئولان و مدیران از جمله آیت‌ا... بیات زنجانی، دکتر محمدرضا عارف، حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن خمینی، کمال خرازی، و بسیاری از گروه‌ها، احزاب، انجمن‌ها، تشکل‌های سیاسی و فرهنگی، نویسندگان و سیاستمداران با صدور پیام‌ها یا درج مقالاتی درگذشت ابراهیم یزدی که طی 60 سال از شخصیت‌های فرهنگی، سیاسی و مبارز بود تسلیت گفتند.

امام خمینی(ره) در دهم آذر ماه 1356 به دکتر ابراهیم یزدی اجازه صرف سهم امام علیه‌السلام می‌دهند.
خدمت جناب آقای دکتر یزدی- ایده اللَّه تعالی‏
ان‌شاء‌اللَّه تعالی مزاج شریف سلامت است. این‌جانب در این حادثه (شهادت حاج آقا مصطفی خمینی) و در فعالیت‌های ارزنده آقایان باید تشکر کنم. توفیق آقایان را در خدمت به اسلام و مسلمین از خداوند تعالی خواستارم. ضمناً جنابعالی مجازید از وجوهی که در حساب این‌جانب از سهم مبارک امام-علیه السلام- خدمتتان می‏‌دهند به همان مقدار که برای مصارف در ترویج اسلام در امریکا مجازید برای آقایان رفقای اروپایی یعنی اتحادیه دانشجویان اسلامی بفرستید و به آنها تذکر دهید که مصرف نشر و تبلیغ اسلام بشود. از جنابعالی امید دعای خیر دارم. والسلام علیکم و رحمه اللَّه. روح‌اللَّه الموسوی الخمینی‏- صحیفه امام، ج‏3، ص 275

به امثال دکتر ابراهیم یزدی جفا کردیم
علی مطهری در روزنامه اعتماد نوشت:
رحلت دکتر ابراهیم یزدی از آن جهت جانسوز است که در دوران حیات او بعد از دولت موقت با او و همفکرانش بدرفتاری شد. به یاد دارم زمانی که حدود شش سال داشتم خانواده دکتر یزدی همسایه ما در بن‌بست کمیل کوچه دردار خیابان ری بودند. خانواده اصیلی بودند.
مادر و خواهرانش را همیشه با چادر مشکی در آن کوچه می‌دیدم و مردم محل احترام خاصی برای این خانواده قایل بودند. از همان زمان ابراهیم و برادرش کاظم که پزشک یا دکتر داروساز بود ارتباط نزدیکی با پدرم شهید مطهری داشتند. دکتر کاظم یزدی در جلسات انجمن اسلامی پزشکان که سخنران اصلی آن استاد مطهری بود همواره شرکت و اظهارنظر می‌کرد. یک خانواده بااصالت مذهبی بودند.
دکتر ابراهیم یزدی در دوره‌ای که در امریکا یا سایر کشورهای غربی بود یکی از چند فرد موثر بر دانشجویان ایرانی خارج از کشور بود. در شناساندن امام خمینی(ره) به دنیای غرب در ماه‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نقش اساسی داشت و همین امر در پیروزی سریع‌تر انقلاب موثر بود.
واقعیت این است که ما با دکتر ابراهیم یزدی و همفکرانش مانند مهندس عزت‌الله سحابی رفتار خوبی نداشتیم، یک گروه اصیل سابقه‌دار اسلامی به نام نهضت آزادی ایران را به صورت یک گروه معاند معرفی کردیم و آنها را از آزادی بیان و بسیاری از حقوق اجتماعی محروم کردیم به این بهانه که اینها در بعضی از مسائل نظر دیگری غیر از نظر رسمی نظام جمهوری اسلامی دارند.
مثلا اینها معتقد بودند که تسخیر سفارت امریکا کار غلطی بود و آسیب جدی به کشور و انقلاب زد و زمینه حمله عراق به ایران را فراهم کرد، نظری که امروز بسیاری از انقلابیون و حتی تسخیرکنندگان سفارت به آن رسیده‌اند گرچه به صورت آشکار بیان نمی‌کنند.
یا امثال دکتر یزدی بعد از فتح خرمشهر معتقد بودند که باید به جنگ پایان دهیم، نظری که باز امروز عده‌ای از مجاهدان جبهه‌ها آن را پذیرفته‌اند.
آسیبی که انقلاب اسلامی ما دچار آن شده این است که برخی از افراد که دم از انقلابی‌گری و ولایت‌مداری می‌زنند خیال می‌کنند هر کس که نظری مخالف نظر رسمی نظام داشت باید به شکلی – خواه حبس یا حصر – حذف شود و از حقوق اجتماعی خود مانند آزادی بیان محروم شود چون برای حفظ نظام هر کاری می‌توان کرد.
این سرنوشت را ما برای خیلی از شخصیت‌ها اعم از مذهبی و سیاسی رقم زدیم به این خیال که اگر این کارها را نمی‌کردیم انقلاب از دست می‌رفت، در حالی که هر نظام حکومتی به هر حال مخالفان و منتقدانی دارد و مادام که آنها دست به سلاح نبرده‌اند باید در بیان نظرات خود آزاد باشند.
دموکراسی و رفتار علی علیه‌السلام با خوارج، دشمن سرسخت آن امام باید برای همه ما درس باشد. تا زمانی که آنها دست به سلاح نبرده بودند در انتقاد از امام علی علیه‌السلام و بیان نظرات‌شان آزاد بودند و امیرالمومنین آنها را زندانی نکرد، شلاق نزد و حقوق آنها از بیت‌المال را نیز قطع نکرد.امیدوارم خداوند از جفاهایی که ما به امثال دکتر ابراهیم یزدی کردیم بگذرد و امیدوارم که به نادرستی این راه پی ببریم و تغییر روش بدهیم تا قربانیان جدیدی پیدا نشود.

هفته نامه آیینه یزد با گرامی داشت یاد و خاطره شادروان دکتر ابراهیم یزدی از خداوند متعال برای ایشان علو درجات و برای بازماندگان آن مرحوم مغفور صبر و اجر خواستار است.