هفته نامه آیینه یزد

حکام قابل نقد هستند

سیدمهدی طباطبایی در باب آنچه طی روزهای اخیر با سوء برداشت از سخنان آقای روحانی در باب ضرورت وجود فضا و امکان نقد در همه زمان‌ها و اعصار مطرح شد و متأسفانه باوجود توضیح دفتر رئیس جمهوری درباره این سوء برداشت همچنان ادامه یافت؛ ذکر چند نکته را خالی از لطف نمی‌دانم. نخست آنکه خوشوقتم که علمای بزرگوار ما با این سرعت هوشیارانه در پی دفع مسائلی هستند که مضر به اسلام و اعتقاد مردم است. همچنین قدردانی می‌کنم از بزرگوارانی که سعی دارند در این مواقع مطالب دینی را به سمع و نظر مردم برسانند. اگر چه در شرایطی که درباره سخنان رئیس جمهوری توضیح داده شد اما برخی آقایان گویا اصل عبارات ایشان و نیز توضیحات را ملاحظه نکرده و معترض شدند. با این حال لازم می‌دانم به عنوان یک روحانی ریش سپید کرده از رئیس‌جمهوری محترم بخواهم در چنین موضوعاتی از بیان سخنانی که ممکن است ایهام داشته باشد تا حد ممکن خودداری کند. در مقابل از علمای بزرگوار هم خواهشمندم تا می‌شود این امور را دامن نزنند. البته حفظ نظام و وحدت کشور امروز از اوجب واجبات است. در چنین شرایطی بر ما روحانیون است که از نظر مردم غافل نباشیم و با همین حساسیت که در چنین مواردی وارد می‌شویم و موضع می‌گیریم در برابر برخی ظلم‌ها، بی‌عدالتی‌ها و محرومیت‌ها که مردم دچار می‌شوند، ساکت نباشیم.
مردم روحانیون را به عنوان گوینده امر الهی قلمداد می‌کنند و مبادا که خدای ناکرده اعتراض‌های ما را دارای جنبه سیاسی بدانند که در آن صورت صدمه آن به بنیان اسلام و روحانیت اسلامی جبران پذیر نخواهد بود. اما در مورد اصل موضوع مورد بحث باید بگویم  مسأله این است که بدانیم آیا اگر کسی حاکم باشد می‌شود او را نقد کرد یا خیر؟ مسأله معصومیت و امامت نیست. زیرا اگر حاکم در انجام امور و اتخاذ تصمیمات مختار مایشاء باشد و بری از نقد موجب حرمان جامعه است. از خطبه‌های امیرالمؤمنین علی(ع) در نهج البلاغه نیز این گونه بر می‌آید که ایشان باور داشت اگر حاکم مورد نقد قرار نگیرد، دچار خطا خواهد شد. چنانکه در خطبه 216 نهج البلاغه آمده است که امیرالمؤمنین مردم را خطاب قرار داد و فرمود: «آن ملاحظه کاری‌ها و موافقت‌های مصلحتی که در برابر مستبدان اظهار می‌دارند، در برابر من اظهار مدارید، با من به سبک سازشکاری معاشرت نکنید، گمان مبرید که اگر به حق سخنی به من گفته شود بر من سنگین آید.» خلاصه کلام آنکه مردم از مرجعیت دینی و علمای بزرگوار توقع‌هایی دارند از جمله آنکه می‌خواهند بتوانند در گرفتاری‌ها و نابسامانی‌ها به آنها پناه برند. حفظ این رجاء و امیدواری برای حفظ اسلام و نظام و کشور بسیار ضروری است و نباید گذاشت چنین مسائلی به آن خدشه وارد کند. ان شاء‌الله خدای متعال یار و یاور این مردم و این سرزمین باشد.

در حکومت امام زمان(عج) امکان نقد وجود دارد
یک جمله از سوی رئیس‌جمهور درباره انتقاد سبب شد تا مخالفان اعتدال بدون درک واقعیت، انتقاداتی را مطرح کنند و حتی زمانی‌که دفتر رئیس‌جمهور به تشریح آنچه پرداخت که از سوی روحانی بیان شده بود، آنان به هجمه خود ادامه دادند. اکنون که از میزان هجمه‌ها کاسته شده، آیت‌ا... مقتدایی رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه سراسر کشور آنچه رئیس‌جمهور بیان کرد را مورد تایید قرار داده و می‌گوید: «در حکومت امام زمان(عج) هم امکان نقد وجود دارد.» مقتدایی به ایسنا گفت: ‌«در یک حکومت اسلامی که امام عصر(عج) و امام معصوم حاکم است، در آن حکومت می‌شود نقد کرد و قطعا می‌شود نقد کرد. کما این که در زمان حکومت امیرالمؤمنین امام علی(ع) می‌آمدند و به والی و استاندار حضرت ایراد می‌کردند و می‌گفتند استاندار شما چنین و چنان کرد و امیرالمؤمنین(ع) هم پس از بررسی، وقتی می‌فهمیدند کار اشتباهی از سوی آن استاندار سر زده، او را عزل می‌کردند. این نقدها پذیرفته می‌شد و بر طبق آن عمل می‌کردند.» وی افزود: «در حکومت امام زمان(عج) هم، نقد امکان پذیر است. نقد مسئولان و خدمتگزاران و کارگزاران نظام می‌شود، تا اشکالات رفع شود اما بازهم نباید فراموش کنیم که نقد خود معصوم جایز نیست، چون فعل معصوم و قول معصوم، حجت و مطابق با حکم الهی است که آن قابل نقد و ایراد نیست، اما در حکومت اسلامی، و در همین حکومت اسلامی خودمان که امروز وجود دارد، باید نقد باشد؛ نقد آموزنده و نقدی که حل مشکلات و رفع نواقص شود، و اگر ایرادهایی در جاهایی هست، بتوانند رفع کنند. بنابراین نقد بجا و نقد به مورد باید باشد، چرا که آموزنده و اصلاح کننده است و البته نقد هر کسی غیر از معصوم؛ چون فقط معصوم است که فعلش مطابق با حکم واقعی خداست و قولش مطابق با حکم پروردگار و آن قابل نقد نیست، اما هر کسی غیر معصوم، قابل نقد است.» وی با اشاره به تداوم هجمه مخالفان به روحانی اظها رداشت: «اگر کلامی از شخص رئیس‌جمهور صادر شده و برداشت می‌شود که ایشان نقد معصوم کرده، اما این که خود ایشان یکی دو روز بعد می‌آید و می‌گوید که من این جمله که نقد معصوم مجاز است را نگفتم و اگر چنین برداشتی هم می‌شود، برداشت صحیحی نیست و برداشتی غلط از سخنان من است و مقصود من این نبوده، قطعا باید این سخنان را پذیرفت و نباید این موضوع را دنبال کرد؛ نمی‌شود گفت که نخیر، شما این را گفتید و حتما هم اشتباه گفتید؛ چون واقعا صلاح نیست.»